Dân ca ví, giặm xứ Nghệ – Di sản văn hóa đậm sâu và bản sắc

Dân ca ví, giặm là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân xứ Nghệ. Với những làn điệu mộc mạc, sâu lắng, dân ca ví, giặm đã trở thành hơi thở và linh hồn của mảnh đất và con người nơi đây. Được UNESCO vinh danh là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2014, dân ca ví, giặm đang đứng trước thách thức của thời đại.

Thế hệ trẻ yêu ví, giặm

Tại Nghệ An, các lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong cộng đồng đang được tổ chức. Trong 12 ngày tham gia khóa học, các em được tìm hiểu về những đặc điểm, tính chất của làn điệu ví, giặm, thực hành làn điệu ví, giặm, làn điệu hò, làn điệu cải biên…

Anh em Nguyễn Công Anh (14 tuổi) và Nguyễn Công Minh (9 tuổi) đã tiếp tục theo đuổi và học tập hát dân ca một cách nghiêm túc. Em Hoàng Trà My (16 tuổi) tham gia lớp học để hiểu sâu hơn về kỹ thuật của những làn điệu, cách hát làn điệu đó đúng tính cách nhân vật và nội dung tác phẩm.

Để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, tỉnh Nghệ An đã mở lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn. 36 học sinh tham gia lớp truyền dạy hôm nay được tuyển chọn từ 130 xã, phường trên địa bàn tỉnh.

Đó là những học sinh thực sự đam mê và có năng khiếu với dân ca ví, giặm. Bảo tồn, gìn giữ dân ca

Việc bảo tồn ví, giặm không chỉ dừng lại ở lưu giữ mà còn phát huy trong đời sống đương đại. Tại cộng đồng, các nghệ nhân trực tiếp truyền dạy cho con cháu, thế hệ trẻ trong gia đình, làng xóm, câu lạc bộ. Nghệ nhân Nhân dân Võ Thị Hồng Vân, Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Ngọc Sơn, xã Xuân Lâm đã mở nhiều lớp chiêu sinh các em nhỏ khắp vùng, miền để dạy hát dân ca.

Tỉnh Nghệ An thường xuyên tổ chức liên hoan, hội diễn, chương trình biểu diễn dân ca ví, giặm tại địa phương, lễ hội truyền thống, sự kiện văn hóa. Từ đó, các đoàn nghệ thuật, câu lạc bộ dân ca có dịp học hỏi, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm. Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh có nhiều giải pháp tiếp nối và phát triển ví, giặm trong bối cảnh hiện đại.

Thách thức trong bảo tồn

Tuy nhiên, quá trình bảo tồn ví, giặm đối mặt không ít thách thức. Đó là nguy cơ mai một do thế hệ nghệ nhân cao tuổi ngày càng ít đi, thế hệ trẻ ít mặn mà, kinh phí hoạt động, địa điểm luyện tập, trang phục, nhạc cụ…; sự thiếu hụt đội ngũ kế cận không chỉ là người hát mà còn thiếu người sáng tác, người nghiên cứu, người tổ chức hoạt động liên quan đến ví, giặm.

Công nghệ 4.0 đang đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam. Sự tích hợp của công nghệ vào các bảo tàng và di tích lịch sử đã giúp không gian văn hóa trở nên sống động và hấp dẫn hơn, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ.

Tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, công nghệ 4.0 đã được ứng dụng để biến những tác phẩm nghệ thuật thành “câu chuyện hình ảnh sống”. Qua đó, người xem có thể tương tác và khám phá một cách sâu sắc hơn. Theo số liệu thống kê, từ năm 2021, lượng khách trẻ đến bảo tàng đã tăng vọt lên 40% tổng lượng khách tham quan. Không chỉ đến để học hỏi, họ còn chia sẻ trải nghiệm trên mạng xã hội, tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Văn Miếu – Quốc Tử Giám cũng là một điểm đến nổi bật với việc ứng dụng công nghệ 4.0 trong việc tái hiện truyền thống khoa cử xưa qua công nghệ 3D mapping, thực tế tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI). Hệ thống trợ lý du lịch ảo, tour tham quan ảo 3D, và trải nghiệm VR360 giúp khách tham quan khám phá di tích ở mọi lúc, mọi nơi.

Các buổi trình diễn ánh sáng 3D mapping ban đêm tại Văn Miếu đã biến nơi này thành một không gian văn hóa sáng tạo, giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, thu hút đông đảo du khách. Sự kiện này không chỉ thể hiện sự đổi mới trong cách trình bày di sản văn hóa mà còn mở ra nhiều cơ hội cho việc quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới.

Việc “đánh thức” di sản bằng công nghệ không chỉ là xu hướng mà đang trở thành sứ mệnh chung. Điều này giúp mỗi di sản có cơ hội kể lại câu chuyện của mình theo ngôn ngữ mới, lay động và lan tỏa trong cộng đồng số. Qua đó, thế hệ trẻ có thể tiếp cận và tìm hiểu về di sản văn hóa một cách trực quan và sinh động hơn, nhằm phát huy và bảo tồn giá trị di sản cho tương lai.

Nhìn chung, việc ứng dụng công nghệ 4.0 trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam đã đạt được những kết quả tích cực. Công nghệ không chỉ giúp không gian văn hóa trở nên sống động hơn mà còn mở ra nhiều cơ hội cho việc quảng bá văn hóa ra thế giới. Điều quan trọng là cần tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để di sản văn hóa được bảo tồn và phát huy giá trị trong thời đại số.

Thành phố Hồ Chí Minh vừa chứng kiến sự kiện nghệ thuật độc đáo và phong phú với triển lãm Olfactory Odyssey III: Timeless Heritage, kết hợp với lễ trao giải Olfactory Odyssey Awards III. Sự kiện này đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng công chúng yêu nghệ thuật với những trải nghiệm đa giác quan mới mẻ và thú vị.

Triển lãm Olfactory Odyssey III với chủ đề Timeless Heritage đã giới thiệu đến công chúng 26 mùi hương nghệ thuật độc đáo, lấy cảm hứng từ di sản văn hóa của Việt Nam và thế giới, cũng như những khoảnh khắc cá nhân và ký ức đang dần mờ trong thời đại hiện đại. Điểm nhấn của triển lãm nằm ở sự kết hợp giữa mùi hương và hội họa, tạo nên một trải nghiệm nghệ thuật đa chiều và phong phú.

Sự kiện này bao gồm nhiều hạng mục khác nhau, bao gồm Living Heritage, Modern Alchemy, Emotion in Scent và Scent Fair. Các hạng mục này quy tụ những nghệ sĩ mùi hương nổi tiếng từ Việt Nam, châu Á và châu Úc, với những tác phẩm đột phá đại diện cho sự đa dạng và phong phú của nghệ thuật mùi hương đương đại.

Một trong những điểm nhấn nổi bật của triển lãm là mùi hương chủ đạo “Wutong under the moon”, lấy cảm hứng từ bức tranh sơn mài “Ngô đồng dưới trăng” của họa sĩ Lại Thanh Dũng. Bên cạnh đó, chương trình biểu diễn nghệ thuật Ikebana do Dr. Shoso Shimbo từ Nhật Bản thực hiện đã mang lại trải nghiệm khó quên cho đông đảo người yêu nghệ thuật.

Song song với triển lãm, giải thưởng Olfactory Odyssey Awards III đã vinh danh những sáng tác mùi hương xuất sắc nhất. Hội đồng giám khảo quốc tế, bao gồm các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực mùi hương, đã trao bốn chiếc cúp vinh danh cho các tác giả có tác phẩm xuất sắc nhất, bao gồm The Unique Heritage Scent Award, The Legacy Scent Award, The Avant-Garde Scent Award và People’s Choice Award.

Những người chiến thắng bao gồm Lâm Thanh Nhã với tác phẩm “Hue – Imperial Afternoon”, Lỗ Đức Huy với sáng tác “~30”, Nguyễn Vinh Diệu với “Dạ cổ” và Bùi Vân với “L’odeur de Maman – Mùi của Mẹ”. Những người chiến thắng này đã thể hiện sự sáng tạo và tài năng của mình trong lĩnh vực nghệ thuật mùi hương, góp phần làm giàu thêm nền văn hóa nghệ thuật của Việt Nam.

Triển lãm Olfactory Odyssey III và lễ trao giải Olfactory Odyssey Awards III đã thành công trong việc mang lại một trải nghiệm nghệ thuật mới mẻ và phong phú cho công chúng yêu nghệ thuật tại thành phố Hồ Chí Minh. Sự kiện này không chỉ là một dịp để thưởng thức những tác phẩm nghệ thuật độc đáo mà còn là một cơ hội để giao lưu và kết nối giữa các nghệ sĩ, chuyên gia và công chúng yêu nghệ thuật.

Thông tin chi tiết về triển lãm và giải thưởng có thể được tìm thấy trên trang web chính thức của Olfactory Odyssey.

Tối ngày 26/7, tại Bảo tàng Hà Nội, sự kiện thời trang “Vietnam Iconic Runway – Trạm Di sản: Em Tây Bắc 2” đã diễn ra, mang đến một không gian đậm chất vùng cao, nơi những nét văn hóa Tây Bắc được tái hiện rực rỡ qua thổ cẩm, khèn môi và những bước catwalk đầy tự tin của hơn 100 người mẫu nhí. Sự kiện này là một phần của nỗ lực nhằm đưa văn hóa truyền thống đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Không gian Bảo tàng Hà Nội đã được biến hóa thành một “bảo tàng sống”, nơi từng đường nét của văn hóa bản địa – từ điệu múa xòe, âm thanh khèn môi đến sắc thổ cẩm trên váy áo – cùng nhau tạo nên một hành trình nghệ thuật độc đáo. Hơn 120 mẫu nhí trong độ tuổi từ 4 đến 14 xuất hiện trên sân khấu với tạo hình gợi nhớ đến những em bé vùng cao, mang thổ cẩm về giữa lòng Thủ đô.

Chương trình nổi bật với 4 bộ sưu tập mới của nhà thiết kế Linh Phương: “Tình hoa di sản”, “Bản sắc sờn gai”, “Mị ảnh sơn cước” và “Bóng đỏ núi thiêng”. Mỗi bộ sưu tập là một câu chuyện kể bằng trang phục – từ vẻ đẹp của hoa rừng, sự mạnh mẽ của người vùng cao, đến chất thơ của núi rừng Tây Bắc trong sắc đỏ rực rỡ.

Trong đó, “Tình hoa di sản” gây ấn tượng bởi việc sử dụng các họa tiết thổ cẩm truyền thống phối cùng chất liệu lụa mềm, tạo hình ảnh những cô bé như bông hoa rừng giữa đại ngàn. “Bản sắc sờn gai” chọn gam màu trầm, chất liệu vải nhuộm chàm để thể hiện sự bền bỉ, kiên cường. “Mị ảnh sơn cước” lại đưa người xem đến với một Tây Bắc mơ màng, nơi voan và lụa bay trong gió cùng hình ảnh chim sơn cước. Cuối cùng, “Bóng đỏ núi thiêng” kết lại đêm diễn bằng những thiết kế đỏ rực, đính kết cầu kỳ, gợi nhắc đến sức mạnh thiêng liêng trong đời sống tâm linh vùng cao.

Không chỉ thời trang, chương trình còn đan xen các tiết mục nghệ thuật truyền thống: khèn môi, hát dân ca, múa xòe, mang đến trải nghiệm văn hóa đa tầng, để lại nhiều cảm xúc cho người xem. Khán giả nhiều lần bật cười, rồi vỗ tay tán thưởng trước sự chuyên nghiệp và biểu cảm hồn nhiên của các mẫu nhí.

Sự kiện được tổ chức với mục tiêu đưa văn hóa truyền thống đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Đại diện đơn vị cho biết: “Chúng tôi mong muốn tạo ra sân chơi chuyên nghiệp để các em nhỏ vừa học hỏi kỹ năng biểu diễn, vừa hiểu và tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc”.

Vietnam Iconic Runway – Em Tây Bắc 2 không chỉ là một show diễn thời trang, mà còn là hành trình đánh thức ký ức văn hóa, tiếp lửa di sản trong thế hệ mới thông qua nghệ thuật và trình diễn. Sau thành công của chương trình, ban tổ chức khẳng định sẽ tiếp tục tổ chức các mùa mới, với chủ đề gắn liền với các vùng văn hóa khác trên dải đất hình chữ S.

Ứng Dụng Công Nghệ Trong Bảo Tồn và Phát Huy Di Sản Văn Hóa: Một Định Hướng Tương Lai Cho Hà Nội

Trong thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng, việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa gắn với công nghệ đã trở thành một kỳ vọng lớn đối với Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII. Ứng dụng công nghệ không chỉ là chìa khóa để giữ gìn di sản cho thế hệ tương lai mà còn giúp đưa giá trị di sản đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Với người dân Hà Nội, di sản văn hóa không chỉ là những công trình kiến trúc cổ kính hay hiện vật lịch sử, mà còn là linh hồn và bản sắc không thể tách rời của thành phố ngàn năm văn hiến. Vì vậy, việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và quảng bá di sản là một giải pháp quan trọng. Công nghệ giúp bảo tồn và phục dựng các giá trị di sản một cách hiệu quả nhất.

Một bảo tàng số về lịch sử Thăng Long – Hà Nội, nơi mọi tư liệu và hiện vật lịch sử được số hóa và trình bày sinh động, sẽ thu hút được nhiều người, đặc biệt là các em học sinh và sinh viên. Điều này không chỉ giúp giữ gìn di sản văn hóa mà còn giúp giới trẻ tiếp cận và hiểu rõ hơn về lịch sử và văn hóa của thành phố.

Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) trong trải nghiệm di tích là một giải pháp đột phá. Du khách và người dân có thể ‘du hành thời gian’ về quá khứ và chứng kiến không gian di tích được phục dựng sống động như thật, nghe những câu chuyện lịch sử chân thực. Công nghệ này sẽ giúp mọi người trải nghiệm di sản văn hóa một cách mới mẻ và thú vị hơn.

Việc phát triển các ứng dụng di động dẫn đường và thuyết minh di sản đa ngôn ngữ cũng là một sáng kiến thiết thực. Với một chiếc điện thoại thông minh, bất cứ ai cũng có thể dễ dàng khám phá các di tích và hiểu rõ câu chuyện đằng sau mỗi hiện vật và địa danh. Điều này sẽ giúp du khách quốc tế và người dân địa phương dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu về di sản văn hóa của Hà Nội.

Người dân Thủ đô tin rằng, khi công nghệ được ứng dụng thông minh và có chiến lược, di sản văn hóa của Hà Nội sẽ không chỉ được bảo vệ tốt hơn mà còn được ‘làm sống lại’ trong tâm hồn của thế hệ hôm nay và mai sau. Đây là cách biến những giá trị nghìn năm tuổi thành động lực phát triển mới và khẳng định vị thế của Hà Nội là một Thủ đô hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa.

Nhìn chung, ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa là một bước tiến quan trọng trong việc giữ gìn và phát huy giá trị di sản của Hà Nội. Với sự kết hợp giữa công nghệ và di sản văn hóa, Hà Nội sẽ trở thành một thành phố hiện đại, văn minh và đậm đà bản sắc văn hóa.

https://www.hanoi.gov.vn

Một dự án bất động sản khổng lồ của Mark Zuckerberg tại Hawaii đang gây ra những lo ngại về việc xóa sổ di sản văn hóa của người bản địa. Khu đất mà CEO Meta đang phát triển nằm tại đảo Kauai, nơi có nhiều di tích văn hóa và lịch sử quan trọng.

Một người bản địa, Julian Ako, đã phát hiện ra rằng tổ tiên của mình đã được chôn cất tại mảnh đất này, hiện nằm trong khu phức hợp bí mật của Zuckerberg. Mảnh đất này trước đây thuộc về gia đình ông cố của Ako, nhưng đã trở thành một phần của dự án bất động sản khổng lồ trị giá hàng trăm triệu USD.

Sau quá trình đàm phán với đại diện pháp lý của Zuckerberg, Ako được phép tiếp cận khu đất để xác định và đăng ký vị trí các ngôi mộ với chính quyền bang Hawaii. Tuy nhiên, ông vẫn chưa thể tìm thấy dấu tích của những người thân khác được cho cũng chôn tại đây.

Điều khiến Ako lo ngại là khu vực này được kiểm soát an ninh nghiêm ngặt và nhân viên xây dựng bị buộc ký các thỏa thuận không tiết lộ (NDA), khiến việc báo cáo phát hiện các di tích văn hóa như hài cốt (iwi) trở nên phức tạp.

Chính quyền Hawaii đã xác nhận khả năng có thêm nhiều địa điểm chôn cất chưa xác định trong khu đất này. Đại diện truyền thông của Zuckerberg cho biết khu mộ của gia đình Ako đã được thông báo từ năm 2015 và đang được rào lại. Bà cũng cho biết nhân viên buộc phải tuân thủ quy định về việc báo cáo nếu phát hiện di tích văn hóa.

Dự án bất động sản của Zuckerberg đã trở thành một trong những vấn đề nóng tại Hawaii, đặc biệt khi không ai rõ liệu còn bao nhiêu di tích văn hóa khác đang bị chôn vùi trong vùng đất bị phong tỏa. Mark Zuckerberg đã trở thành một trong những chủ đất lớn nhất tại bang Hawaii, với tổng diện tích đất vượt mốc 2.300 mẫu Anh (9,3 triệu m2), gấp gần 10 lần Công viên Trung tâm ở New York.

Zuckerberg không phải là người duy nhất tham gia vào làn sóng mua đất tại Hawaii. Nhiều tỷ phú công nghệ khác, như Larry Ellison, Jeff Bezos, Oprah Winfrey và Marc Benioff, cũng sở hữu đất rộng tại các đảo Hawaii. Tuy nhiên, sự hiện diện ngày càng lớn của Zuckerberg vẫn gây tranh cãi, và nhiều chuyên gia và cư dân bản địa lo ngại rằng sự “chiếm lĩnh” đất đai của các tỷ phú từ đất liền sẽ phá vỡ cấu trúc xã hội và bản sắc của Hawaii.

Trong nỗ lực nhằm hiện thực hóa các kết luận của Trung ương về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam hướng tới sự phát triển bền vững của đất nước, tỉnh Khánh Hòa đang tích cực nghiên cứu và đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách ưu tiên và đãi ngộ đặc biệt cho các tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn. Thông tin này được công bố trong kế hoạch hành động của tỉnh Khánh Hòa, được Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành vào tháng 7/2025.

Kế hoạch này đặt mục tiêu nâng cao nhận thức về vị trí và vai trò của văn hóa, cũng như con người Khánh Hòa trong sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững của địa phương. Văn hóa được xác định là nền tảng tinh thần vững chắc, nguồn lực nội sinh và động lực quan trọng cho sự phát triển của tỉnh trong kỷ nguyên mới. Qua đó, tỉnh Khánh Hòa kỳ vọng xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiến bộ, đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

Để đạt được mục tiêu này, kế hoạch của tỉnh Khánh Hòa tập trung vào 5 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm. Đầu tiên là đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo nhằm tăng cường sự quan tâm và đầu tư cho phát triển văn hóa. Thứ hai, hoàn thiện thể chế và chính sách về văn hóa, con người để tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của văn hóa. Thứ ba, đẩy mạnh xã hội hóa và phát huy vai trò của Nhân dân, doanh nghiệp và các tổ chức chính trị – xã hội trong phát triển văn hóa, nhằm tạo sức mạnh tổng hợp cho việc xây dựng nền văn hóa mới.

Thứ tư, phát triển nguồn nhân lực và hoàn thiện chính sách trong lĩnh vực văn hóa, đặc biệt chú trọng đến việc thu hút và đào tạo tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn và di sản văn hóa. Cuối cùng, tăng cường thông tin, tuyên truyền và hợp tác quốc tế về văn hóa để mở rộng giao lưu và học hỏi kinh nghiệm từ các nước trên thế giới. Đồng thời, tỉnh cũng sẽ huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, phấn đấu mức chi ngân sách cho văn hóa cao hơn mức bình quân của cả nước.

Đặc biệt, trong kế hoạch này, Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao Đảng ủy UBND tỉnh chủ trì đề xuất các cơ chế và chính sách mang tính đột phá. Trong đó, việc sửa đổi, bổ sung chính sách ưu tiên, trọng dụng và đãi ngộ tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, di sản văn hóa, cũng như thu hút, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ văn nghệ sĩ được đặt lên hàng đầu. Sự đãi ngộ và hỗ trợ dành cho các tài năng văn hóa không chỉ là một động lực để phát triển sự nghiệp của họ mà còn đóng góp vào sự phát triển văn hóa bền vững của tỉnh.

Tỉnh Khánh Hòa cũng sẽ ưu tiên đầu tư vào các dự án thiết chế văn hóa quy mô lớn như bảo tàng, nhà hát trong thời gian tới. Những công trình này không chỉ là nơi bảo tồn và trưng bày các di sản văn hóa, nghệ thuật mà còn là không gian sáng tạo và giao lưu văn hóa cho cộng đồng. Qua đó, tỉnh Khánh Hòa kỳ vọng sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự phát triển văn hóa, góp phần vào sự phát triển tổng thể và bền vững của địa phương.