World Bank vừa đưa ra khuyến nghị về lộ trình hai giai đoạn để phân bổ quyền đầu tư vào điện gió ngoài khơi tại Việt Nam. Theo đó, giai đoạn đầu tiên được gọi là “Cửa sổ mở” (open door), trong đó các nhà đầu tư sẽ tự đề xuất khu vực khảo sát phù hợp. Sau đó, Nhà nước sẽ xem xét và đánh giá các đề xuất này dựa trên các tiêu chí rõ ràng, bao gồm năng lực tài chính, kinh nghiệm kỹ thuật và khả năng triển khai dự án một cách hiệu quả.

Sau khi giai đoạn “Cửa sổ mở” kết thúc, giai đoạn thứ hai sẽ được triển khai, được gọi là “Đấu thầu cạnh tranh” (competitive auction). Trong giai đoạn này, sau khi đã xây dựng xong quy hoạch không gian biển và hạ tầng truyền tải phù hợp, Nhà nước sẽ tổ chức đấu thầu các khu vực cụ thể để phát triển điện gió ngoài khơi. Các nhà đầu tư sẽ tham gia đấu thầu và nhà đầu tư có đề xuất giá điện thấp nhất kèm theo các điều kiện kỹ thuật phù hợp sẽ được lựa chọn.

World Bank cho rằng lộ trình hai giai đoạn này sẽ giúp Việt Nam tận dụng được nguồn năng lượng tái tạo từ điện gió ngoài khơi một cách hiệu quả, đồng thời đảm bảo sự cạnh tranh và minh bạch trong quá trình phân bổ quyền đầu tư. Việc áp dụng các tiêu chí rõ ràng trong giai đoạn “Cửa sổ mở” sẽ giúp Nhà nước lựa chọn được các nhà đầu tư có năng lực và kinh nghiệm, từ đó giảm thiểu rủi ro và tăng cường hiệu quả của các dự án điện gió ngoài khơi.

Khi triển khai giai đoạn “Đấu thầu cạnh tranh”, Việt Nam có thể thu hút được nhiều nhà đầu tư tham gia và tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh, từ đó đẩy mạnh sự phát triển của ngành điện gió ngoài khơi. Việc lựa chọn nhà đầu tư dựa trên giá điện thấp nhất và điều kiện kỹ thuật phù hợp sẽ giúp đảm bảo hiệu quả kinh tế và kỹ thuật của các dự án.

Quá trình phân bổ quyền đầu tư vào điện gió ngoài khơi tại Việt Nam cần được thực hiện một cách minh bạch, công bằng và hiệu quả, nhằm đạt được mục tiêu phát triển bền vững và giảm thiểu tác động môi trường. Việc triển khai lộ trình hai giai đoạn theo khuyến nghị của World Bank được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của điện gió ngoài khơi tại Việt Nam, hỗ trợ quá trình chuyển dịch năng lượng và đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững.

Việt Nam đang sở hữu tiềm năng rất lớn về năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn còn phân mảnh, thiếu nhất quán và chưa đáp ứng được tốc độ phát triển và độ phức tạp ngày càng tăng của các loại hình điện mới. Điều này đang trở thành điểm nghẽn kìm hãm dòng vốn, trì hoãn hàng loạt dự án và gia tăng rủi ro chính sách đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Theo các chuyên gia, Việt Nam có tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Tuy nhiên, các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành. Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo.

Nhìn ra thế giới, các quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp. Các chuyên gia cho rằng, cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo, vừa bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch, vừa thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng.

Lawmakers và các chuyên gia năng lượng tái tạo cho rằng, Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng. TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết.

Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật. Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không những giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.

tham khảo thêm thông tin từ https://vietnambiz.vn/