Một nghiên cứu gần đây được đăng trên tạp chí Nature Food đã đưa ra bằng chứng cho thấy việc áp dụng các phương pháp xử lý rác thải thực phẩm như ủ phân hữu cơ, tiêu hủy kỵ khí hoặc tái chế làm thức ăn chăn nuôi có thể giảm thiểu đáng kể lượng khí nhà kính phát thải ra môi trường. Hiện tượng lãng phí thực phẩm đang trở nên nghiêm trọng khi gần một phần ba lượng thực phẩm sản xuất ra toàn cầu không được tiêu thụ mà bị lãng phí, gây ra tổn thất lớn về đất đai, nước và năng lượng.

Rác thải thực phẩm không chỉ gây tổn thất tài nguyên mà còn là nguồn phát thải khí metan, một loại khí nhà kính có sức làm ấm Trái đất mạnh gấp 80 lần CO₂ trong vòng 20 năm. Khi bị chôn lấp trong điều kiện yếm khí, rác thải thực phẩm phát thải khí metan, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường. Nhóm nghiên cứu bao gồm 60 nhà khoa học đã thực hiện nghiên cứu dựa trên dữ liệu từ 91 nghiên cứu thực địa tại 29 quốc gia để đánh giá các phương pháp xử lý rác thải thực phẩm.

Ba phương pháp được đánh giá trong nghiên cứu này bao gồm: ủ phân hữu cơ, tiêu hủy kỵ khí để tạo ra biogas nhằm sản xuất năng lượng tái tạo và tái chế rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi. Theo Giáo sư Zhengxia Dou, một trong những tác giả chính của nghiên cứu, các nước có hệ thống sản xuất và tiêu dùng lương thực thực phẩm lớn như Trung Quốc, Mỹ và Liên minh châu Âu là những điểm nóng phát thải methane từ chôn lấp rác thực phẩm.

Nếu các quốc gia chấm dứt hình thức xử lý này, lượng phát thải có thể giảm tương đương với khí methane mà gần 9 triệu con bò sữa thải ra. Điều này cho thấy tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính thông qua việc thay đổi phương pháp xử lý rác thải thực phẩm.

Phương pháp tái chế rác thải thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi không chỉ giúp giảm phát thải mà còn tiết kiệm tài nguyên. Ví dụ, nếu Trung Quốc tái chế rác thực phẩm làm thức ăn chăn nuôi, có thể giảm được hơn 5% diện tích đất trồng đậu tương và ngô, những loại cây chủ lực dùng làm thức ăn chăn nuôi. Diện tích này có thể được chuyển sang sản xuất lương thực cho con người hoặc phục vụ mục đích bảo tồn.

Tái chế rác thực phẩm được xem là giải pháp khả thi, chi phí thấp và đã được kiểm chứng ngoài thực tế. Quan trọng hơn, nó mang lại nhiều lợi ích cùng lúc, vừa giảm phát thải, vừa tiết kiệm tài nguyên. Tuy nhiên, giải pháp này không chỉ phụ thuộc vào chính sách mà còn cần sự thay đổi từ mỗi người tiêu dùng. Giảm lãng phí thực phẩm cần bắt đầu ngay từ trong bếp của mỗi gia đình, thông qua việc lên kế hoạch mua sắm, bảo quản thực phẩm hợp lý và sử dụng thực phẩm một cách hiệu quả.

Như vậy, xử lý rác thải thực phẩm một cách hiệu quả không chỉ góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu mà còn giúp sử dụng tài nguyên một cách bền vững. Thông qua các biện pháp như tái chế làm thức ăn chăn nuôi, ủ phân hữu cơ hoặc tiêu hủy kỵ khí, chúng ta có thể giảm đáng kể lượng khí nhà kính phát thải ra môi trường và hướng tới một tương lai bền vững hơn.

Các nhà khoa học Nga tại Đại học Bách khoa Saint Petersburg Peter Đại đế (SPbPU) đã đạt được một bước đột phá trong lĩnh vực năng lượng bền vững với việc phát triển thành công công nghệ tiên tiến dựa trên vi tảo. Công nghệ này không chỉ giúp hấp thụ khí carbon dioxide từ khí thải công nghiệp mà còn tạo ra biohydrogen – một dạng nhiên liệu sạch đầy hứa hẹn.

Công nghệ này hoạt động bằng cách dẫn khí thải công nghiệp qua một ao sinh học đặc biệt, nơi vi tảo hấp thụ khí carbon dioxide trong quá trình quang hợp và tạo ra sinh khối. Sau đó, sinh khối này được sử dụng để thu được biohydrogen thông qua quá trình lên men tối. Quá trình này không chỉ giúp giảm thiểu khí thải carbon dioxide mà còn tạo ra một nguồn năng lượng sạch và tái tạo.

Giáo sư Natalia Politaeva, thuộc Trường Cao đẳng Kỹ thuật Thủy lực và Điện lực của SPbPU, đánh giá cao công nghệ này và cho rằng nó đại diện cho một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực năng lượng bền vững. “Tương lai của năng lượng bền vững không phải là đấu tranh chống thiên nhiên, mà là phối hợp với thiên nhiên. Vi tảo là những đồng minh nhỏ bé có thể biến chất thải công nghiệp thành năng lượng sạch”, bà cho biết.

Biohydrogen thu được từ công nghệ này có thể được sử dụng làm nhiên liệu cho nhiều mục đích năng lượng khác nhau, bao gồm tạo ra điện và nhiệt trong sản xuất, cũng như trong pin nhiên liệu hydro hoặc để tạo ra nhiên liệu sinh học cho ô tô. Điều này mở ra nhiều khả năng cho việc ứng dụng công nghệ này trong thực tế.

Các nhà nghiên cứu của SPbPU tin rằng hệ thống này có thể đặc biệt hữu ích đối với các nhà máy nhiệt điện than, vốn là nguồn phát thải carbon dioxide lớn nhất. Theo kỹ sư Ksenia Velmozhina, một nhà máy nhiệt điện than 500MW thải ra 11.400 tấn carbon dioxide mỗi ngày. Việc tích hợp công nghệ của họ có thể giúp giảm tiền phạt phát thải và biến chất thải thành nhiên liệu hữu ích.

Hơn nữa, hệ thống này không chỉ giúp giảm phát thải mà còn có thể tăng hiệu suất năng lượng của doanh nghiệp lên 20-30%. Bất kỳ quốc gia nào có lượng khí thải công nghiệp lớn có thể áp dụng phương pháp này, giúp giảm thiểu tác động môi trường và tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo.

Một trong những ưu điểm nổi bật của hệ thống này là khả năng kết hợp ba chức năng cùng một lúc: thu giữ carbon dioxide, xử lý sinh khối và tạo ra hydro. Công nghệ mới này rất độc đáo vì nó mang đến bản chất khép kín và tính bền vững, giúp giảm thiểu chất thải và tăng cường hiệu suất.

Hiện tại, các nhà khoa học đang tập trung vào việc thử nghiệm hệ thống tại một cơ sở công nghiệp và điều chỉnh công nghệ cho phù hợp với các điều kiện khí hậu khác nhau. Họ cũng có kế hoạch mở rộng hệ thống này bằng cách bổ sung chức năng xử lý nước thải và chiết xuất các sản phẩm sinh học có giá trị gia tăng cao. Với những nỗ lực này, công nghệ dựa trên vi tảo của Nga đang hứa hẹn mang lại những giải pháp đột phá cho thách thức năng lượng và môi trường toàn cầu.

Thông tin chi tiết về công nghệ này đã được công bố trên International Journal of Hydrogen Energy.

Ngày nay, vấn đề giảm phát thải khí nhà kính và hướng đến mục tiêu trung hòa carbon đã trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của toàn cầu. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp và cá nhân đã và đang tích cực đóng góp vào mục tiêu này thông qua các mô hình và hoạt động sáng tạo. Mới đây, Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025 đã vinh danh ba mô hình tiêu biểu trong giảm phát thải khí nhà kính, khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ba đơn vị được vinh danh gồm có mô hình Lúa – Tôm phát thải thấp của Kỹ sư Hồ Quang Cua và cộng sự, Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng với nỗ lực phục hồi 8.800 ha rừng tự nhiên, và Tập đoàn TH với chứng nhận trung hòa carbon theo tiêu chuẩn quốc tế PAS2060. Những mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn đóng góp tích cực vào việc bảo vệ môi trường và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Mô hình Lúa – Tôm phát thải thấp được khởi xướng bởi Kỹ sư Hồ Quang Cua, Anh hùng Lao động, với mục tiêu nâng cao thu nhập cho nông dân và bảo vệ môi trường. Mô hình này đã được cải tiến quy trình canh tác lúa ST25 kết hợp nuôi tôm trên hàng trăm nghìn ha đồng bằng sông Cửu Long. Ưu thế của mô hình là tận dụng hệ sinh thái đầm phá tự nhiên, giảm tối đa việc bón phân hóa học, hạn chế chăn thả phá rừng ngập mặn, nhờ đó lượng phát thải metan và CO₂ được kiểm soát chặt chẽ. Đồng thời, nông dân thu về giá trị kinh tế cao hơn nhờ sản phẩm “lúa – tôm” đạt chứng nhận hữu cơ và ưu tiên tiêu thụ trên các thị trường cao cấp.

Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng đã có hành trình phục hồi 8.800 ha rừng tự nhiên. Trước đây, vùng đất hơn 11.000 ha tại xã Tuyên Hóa (phía Đông dãy Trường Sơn) từng là điểm nóng khai thác rừng cạn kiệt. Từ gần 20 năm qua, sau khi Nhà nước giao đất và giao rừng cho các hộ gia đình, Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng đã đoàn kết bảo vệ, khoanh nuôi và tái sinh hơn 8.800 ha rừng tự nhiên, đồng thời phát triển thêm diện tích rừng trồng có giá trị cao về tài nguyên và kinh tế. Các hoạt động khoanh nuôi, trồng bổ sung và bảo vệ nghiêm ngặt không chỉ tạo nguồn sinh kế ổn định cho người dân địa phương, mà còn giúp mỗi héc-ta rừng hấp thụ xấp xỉ 250 tấn CO₂ mỗi năm.

Tập đoàn TH đã được vinh danh với sự tiên phong trung hòa carbon theo PAS2060. Hai công ty thành viên – Công ty Cổ phần Sữa TH và Công ty TNHH Nước tinh khiết Núi Tiên – chính thức đạt chứng nhận trung hòa carbon theo tiêu chuẩn PAS2060:2014, do Control Union (Đức) thẩm định và xác nhận. Đây là hai đơn vị đầu tiên tại Việt Nam đạt được chứng nhận quốc tế này. Để đạt được thành quả này, TH đã triển khai đồng bộ chuỗi giải pháp giảm phát thải tại nguồn như Chuyển đổi năng lượng, Cải tiến công nghệ, Quản lý chất thải & nhựa và Thực hành Văn hóa xanh nội bộ. Phần lượng phát thải còn lại được TH bù đắp thông qua các dự án giảm phát thải và nâng cao hiệu quả năng lượng được chứng nhận quốc tế.

Ba tấm gương được vinh danh tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025 không chỉ khẳng định tâm huyết và trách nhiệm với môi trường, mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ cho cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội cùng chung tay giảm phát thải, hướng tới tương lai bền vững. Những nỗ lực này góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa mục tiêu trung hòa carbon của Chính phủ, đồng thời khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các giải pháp sáng tạo và hiệu quả để bảo vệ môi trường.