Thủ đoạn ‘bắt cóc online’ ngày càng tinh vi và biến tướng với nhiều hình thức lừa đảo khác nhau, khiến cho nhiều nạn nhân, đặc biệt là các bạn trẻ, trở thành nạn nhân của những kẻ xấu. Mới đây, một cô gái trẻ 19 tuổi đã trải qua một tình huống éo le khi bị những kẻ mạo danh Công an lừa đảo, yêu cầu chuyển tiền và giữ bí mật. Những kẻ lừa đảo sử dụng kịch bản ‘bắt cóc online’ để điều khiển nạn nhân từ xa, biến họ thành người tự tống tiền gia đình.

Các đối tượng lừa đảo thường giả danh cơ quan pháp luật, đe dọa tinh thần, cô lập nạn nhân và chiếm đoạt tài sản hoặc đẩy họ vào tình huống mất tích bí ẩn. Tại Hà Nội, một học sinh lớp 10 đã bị lừa đảo với kịch bản tương tự, phải tắt điện thoại, thuê phòng trọ ẩn náu và quay clip ‘cầu cứu’ gửi về cho bố mẹ để đòi 200 triệu đồng chuộc thân. Trung tá Hà Huy Bình, Trưởng Công an xã Quảng Oai (TP. Hà Nội) cảnh báo rằng các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn, khiến người dân tin tưởng; hoặc đe dọa để họ giao nộp tài khoản, chuyển tiền cho các đối tượng.

Để phòng ngừa, mỗi gia đình cần chủ động cảnh báo, trang bị kiến thức và kỹ năng cho con em mình. Phụ huynh cần để ý đến con mình nhiều hơn, tạo sự kết nối và niềm tin giữa gia đình. Sự chủ động của phụ huynh là rất quan trọng trong việc giúp con em mình tránh xa những cạm bẫy trên mạng internet.

Theo khảo sát của Google, độ tuổi trung bình trẻ em Việt Nam sở hữu điện thoại di động là 9 tuổi, sớm hơn 4 năm so với trẻ em trên thế giới. Điều này là hồi chuông cảnh báo về mức độ tiếp xúc sớm và thường xuyên của trẻ với không gian mạng – nơi tiềm ẩn hàng loạt cạm bẫy nguy hiểm.

Ông Đỗ Dương Hiển, chuyên gia bảo vệ trẻ em, cho rằng bố mẹ cần làm gương cho con trong những hành vi ứng xử trên mạng. Bên cạnh đó là duy trì sự kết nối từ nhỏ, khi các con đã lớn yêu cầu con chia sẻ thì quá muộn. Để phòng ngừa, cần cho con biết, gia đình là nơi đầu tiên sẽ cho con sự giúp đỡ vô điều kiện.

Phụ huynh cần có những biện pháp cụ thể để giúp con em mình tránh xa những mối nguy hiểm trên mạng. Sự kết nối và niềm tin giữa gia đình và con em là rất quan trọng. Nếu có bất kỳ nghi vấn nào, phụ huynh có thể liên hệ với các cơ quan chức năng, như cơ quan công an, để được hỗ trợ và tư vấn.

Một vụ lừa đảo qua mạng xã hội đã được chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, trải qua vào chiều ngày 17/7. Chị nhận được điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng, thông báo về một đơn hàng và yêu cầu chuyển khoản 10.000 đồng. Tiếp theo, đối tượng hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, gần đây đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ học sinh, sinh viên trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo ‘bắt cóc online’ với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Theo ông Hiếu, tâm lý của học sinh, sinh viên thường sợ quyền lực, nể danh tiếng và thiếu khả năng kiểm chứng thực tế. Khi đối mặt với một người xưng công an, các em dễ hoảng loạn và làm theo yêu cầu của kẻ xấu.

Từ khoảng một tháng trở lại đây, đã có nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản nhắm vào học sinh, sinh viên với thủ đoạn giả mạo cán bộ công an, đe dọa ‘con mồi’ để buộc phải chuyển tiền. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kịch bản mồi dẫn như: ‘Em có liên quan đến một vụ án’, ‘Chúng tôi cần xác minh tài khoản của em có bị hacker lợi dụng hay không’, ‘Chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội’. Thượng tá Hiếu phân tích, khi một người xưng danh công an, nói giọng nghiêm nghị, dùng từ chuyên môn, đe dọa về ‘hồ sơ’, ‘đường dây rửa tiền’, ‘có lệnh triệu tập’… thì nạn nhân lập tức rơi vào trạng thái hoảng loạn.

Cũng theo vị chuyên gia, các đối tượng thường dùng các thủ đoạn như yêu cầu nạn nhân tải ứng dụng, gửi ảnh CCCD, thậm chí bỏ nhà ra đi. Một số trường hợp, các đối tượng còn yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản của cơ quan để chứng minh vô tội. Thượng tá Hiếu chỉ ra một số dấu hiệu nhận biết trẻ có thể đang bị kẻ xấu thao túng, như: sự thay đổi hành vi, cảm xúc và thói quen sử dụng thiết bị số; trẻ bắt đầu giấu diếm nội dung trò chuyện, đổi mật khẩu, lén lút nhắn tin về đêm…

Ông Hiếu cũng kiến nghị các phụ huynh hãy đồng hành cùng con thay vì kiểm soát cứng nhắc, còn nhà trường hãy chủ động giáo dục kỹ năng sống số như một môn học bắt buộc. Trong khi đó, cơ quan chức năng cần xây dựng kênh tiếp nhận tố giác thân thiện, dễ tiếp cận với học sinh, sinh viên.

Là một chuyên gia pháp lý, Luật sư Trần Tuấn Anh, Công ty luật Minh Bạch, cũng cho rằng, nhà trường và gia đình đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ học sinh, sinh viên khỏi những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi. Ông Tuấn Anh kiến nghị, gia đình cần dành thời gian quan tâm đến con cái nhiều hơn, không chỉ là kiểm soát thiết bị điện tử, mà quan trọng hơn là xây dựng sự tin tưởng, để khi có điều bất thường xảy ra, con cái sẵn sàng chia sẻ và hỏi ý kiến cha mẹ.

Từ góc độ của mình, luật sư Tuấn Anh cũng đề xuất các nhà trường cần trang bị kiến thức chuyên môn, cần lồng ghép giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo công nghệ cao vào trong các buổi sinh hoạt, tiết học. Việc nâng cao nhận thức và kỹ năng cho học sinh, sinh viên sẽ giúp các em tránh xa những cạm bẫy lừa đảo trực tuyến.

Một cảnh báo mới đã được phát ra về phần mềm gián điệp SparkKitty, nhắm vào người dùng iPhone và Android, bởi Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) Công an TP.HCM. Phần mềm này có khả năng đánh cắp dữ liệu cá nhân và chiếm đoạt tài sản của người dùng, theo các chuyên gia bảo mật từ Kaspersky.

SparkKitty sử dụng công nghệ nhận diện ký tự quang học (OCR) để quét toàn bộ ảnh chụp màn hình trong thư viện ảnh của người dùng. Mục đích chính là tìm kiếm các dữ liệu nhạy cảm như mật khẩu, mã khôi phục ví tiền điện tử… Thông tin bị đánh cắp sau đó sẽ được gửi về máy chủ do tin tặc điều khiển.

Nếu người dùng đã tải về ứng dụng này, cần gỡ ngay khỏi thiết bị để bảo vệ an toàn thông tin cá nhân. Để phòng tránh, PA05 đưa ra khuyến cáo cụ thể: không lưu trữ hình ảnh chứa thông tin nhạy cảm trên điện thoại, tuyệt đối không cài đặt các ứng dụng không rõ nguồn gốc, hạn chế cấp quyền truy cập thư viện ảnh cho các ứng dụng lạ.

Người dân cần thường xuyên kiểm tra lại danh sách quyền truy cập của các ứng dụng đã cài đặt trên điện thoại. Nếu phát hiện các ứng dụng đáng ngờ hoặc nghi ngờ bị xâm phạm dữ liệu cá nhân, cần liên hệ ngay với cơ quan công an để được hỗ trợ.

Một thủ đoạn lừa đảo mới đang nhắm vào những người trẻ tuổi, đặc biệt là học sinh, sinh viên trên cả nước. Kẻ lừa đảo sử dụng chiêu trò giả mạo công an, tự xưng là cán bộ công an, gọi điện thông báo rằng nạn nhân dính líu đến vụ án nghiêm trọng như buôn bán ma túy, rửa tiền. Sau đó, chúng yêu cầu nạn nhân tự dàn cảnh bị bắt cóc, gửi hình ảnh và video cho gia đình để đe dọa và ép buộc chuyển tiền.

Cụ thể, cuối tháng 7, Công an phường Lý Thường Kiệt, tỉnh Ninh Bình, đã nhận được tin báo của gia đình anh Đặng về việc con gái 18 tuổi đang bị bắt cóc. Kẻ lạ mặt yêu cầu chuyển khoản ngay 300 triệu đồng. Tuy nhiên, sau hơn hai giờ lần theo manh mối, cảnh sát đã phát hiện con gái anh Đặng đang tự giam mình trong một nhà nghỉ ở phường Kim Bảng.

Thủ đoạn lừa đảo này không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế giới. Tại Australia, cảnh sát đã ghi nhận có 1.172 vụ ‘bắt cóc online’ vào năm 2019. Tại Mỹ, FBI đã phát giác kiểu lừa đảo này từ những năm 2010.

Để tránh trở thành nạn nhân của thủ đoạn lừa đảo này, người dân, đặc biệt là học sinh, sinh viên cần tự trang bị kỹ năng nhận diện chiêu trò lừa đảo và cần báo ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất nếu gặp phải tình huống tương tự.

Bên cạnh đó, cơ quan công an cũng khuyến cáo người dân tuyệt đối không gọi điện yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc cài đặt phần mềm để phục vụ điều tra như lời kẻ gian dụ dỗ. Trong quá trình điều tra, cảnh sát gặp nhiều khó khăn do kẻ lừa đảo sử dụng ứng dụng nhắn tin được mã hóa, kỹ thuật thay đổi số điện thoại. Do đó, việc phòng ngừa và nâng cao cảnh giác là rất quan trọng.

Kẻ lừa đảo thường nhắm vào những người trẻ tuổi ít kinh nghiệm sống, ít va vấp xã hội. Chúng lợi dụng tâm lý sợ hãi và tạo ra những tình huống giả để ép buộc nạn nhân chuyển tiền. C02 Bộ Công an đã cảnh báo về thủ đoạn lừa đảo này và khuyến cáo người dân cần cẩn thận khi nhận được cuộc gọi từ người lạ, đặc biệt là khi có yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân.

Người dân cần tỉnh táo và không mắc bẫy của kẻ lừa đảo. Nếu có bất kỳ nghi vấn nào, hãy liên hệ với cơ quan công an gần nhất để được hỗ trợ và tư vấn. Chúng ta cần nâng cao cảnh giác và trang bị kiến thức để bảo vệ bản thân trước những thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi.

Trong bối cảnh toàn xã hội đang tích cực triển khai chuyển đổi số, vấn đề an ninh mạng và an toàn thông tin đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Mỗi cá nhân cần chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng để tự bảo vệ mình khi sử dụng công nghệ thông tin và tham gia vào môi trường số.

Tại tỉnh Quảng Ninh, phong trào ‘Bình dân học vụ số’ đang được triển khai mạnh mẽ, với mục tiêu giúp người dân, đặc biệt là những đối tượng ít có điều kiện tiếp cận công nghệ, có thể nắm bắt và làm chủ công nghệ số. Phong trào này đang được triển khai tại nhiều khu dân cư trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, tạo thành một làn sóng thi đua sôi nổi trong cộng đồng.

Ông Lê Thanh Hà, Trưởng Ban Công tác Mặt trận khu phố 2, phường Hồng Gai, cho biết rằng chỉ qua vài buổi học, các thành viên tham gia đã không còn e ngại với việc sử dụng công nghệ, mà trở nên hăng hái, chủ động và tự tin. Việc học tập cần thời gian để có thể thuần thục, nhưng đây là tiền đề rất tốt để khu phố hướng tới mục tiêu xây dựng công dân số toàn diện, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ trong cộng đồng và đảm bảo an toàn cho mọi người khi tham gia không gian mạng.

Tỉnh Quảng Ninh đang tích cực triển khai phong trào ‘Bình dân học vụ số’ với mục đích, yêu cầu và giải pháp đặt ra khá toàn diện. Một trong 7 chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2026 là 100% người dân trưởng thành có tri thức cơ bản về chuyển đổi số, sử dụng nền tảng và dịch vụ số thiết yếu, có khả năng bảo vệ thông tin cá nhân và an toàn dữ liệu trên môi trường số. 100% học sinh từ cấp tiểu học được trang bị kiến thức và kỹ năng số để học tập, có kỹ năng bảo đảm an toàn trong môi trường số.

Công an tỉnh Quảng Ninh được giao nhiệm vụ tăng cường bảo đảm an toàn và an ninh mạng, kịp thời phòng ngừa, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng. Thực tế trong những năm qua, công tác tuyên truyền, phổ biến và nâng cao nhận thức về an toàn thông tin đã được tỉnh quan tâm chỉ đạo thực hiện. Đặc biệt, tỉnh đã triển khai Đề án ‘Tuyên truyền, nâng cao nhận thức và phổ biến kiến thức về an toàn thông tin giai đoạn 2021-2025’.

Mô hình ‘Sử dụng mạng xã hội an toàn cho học sinh, sinh viên’ đã được thí điểm từ tháng 9/2022 và dần được nhân rộng trong các nhà trường toàn tỉnh. Mô hình này giúp học sinh, sinh viên biết cách khai thác tối ưu không gian mạng cho công việc và học tập, đồng thời mở thêm những kênh tuyên truyền thông tin hữu ích và cảnh báo những thông tin sai trái.

Khi mỗi người dân được trang bị kiến thức để ứng xử văn minh khi truy cập và có ý thức chủ động cảnh giác trước các thông tin độc hại, thủ đoạn sai trái của các loại tội phạm, an toàn trên không gian mạng sẽ được củng cố. Lấy cảm hứng từ phong trào ‘Bình dân học vụ’ do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng năm 1945, phong trào ‘Bình dân học vụ số’ hiện nay đang được triển khai với mục tiêu giúp người dân làm chủ công nghệ số và tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số và xã hội số.

Nữ dẫn chương trình truyền hình Elaine Crowley của Virgin Media Ireland AM đã lên tiếng về việc hình ảnh của cô bị sử dụng trong một kế hoạch lừa đảo giảm cân, khiến hàng ngàn người bị lừa đảo. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, cô đã tiết lộ về việc cô đã phải truy đuổi một kẻ lừa đảo trên internet đến Quần đảo Cayman sau khi hình ảnh của cô bị sử dụng để lừa đảo người dân.

Tuần này, Elaine Crowley cũng đã công khai vạch trần một kế hoạch lừa đảo giảm cân khác sử dụng hình ảnh giả của cô. Cô đã đăng một bức ảnh selfie cho thấy phần giữa của cơ thể mình. Nữ dẫn chương trình truyền hình này cho biết cô đã nhận được nhiều tin nhắn từ người dân hỏi về việc cô có tham gia một chương trình giảm cân hay không.

Sau đó, một người đã gửi cho cô một ảnh chụp màn hình và cô gần như ngã xuống sofa vì cười. Cô cho biết: ‘Làm thế nào mà bất kỳ ai cũng có thể nghĩ rằng đó là tôi! Tôi nghĩ đó là điều hài hước nhất, nhưng sau đó tôi nhận ra rằng có một số người bị lừa đảo.’

Elaine đã quyết định đăng một bài viết để cảnh báo người dân về kế hoạch lừa đảo này. Cô cũng cho biết cô đã từng là nạn nhân của kế hoạch lừa đảo trực tuyến trước đây. ‘Đầu tiên, tôi bị lừa đảo khi bán viên giảm cân và tôi đã đuổi theo công ty đến Quần đảo Cayman và đe dọa hành động pháp lý,’ cô tiết lộ.

‘Việc đó đã mất vài tuần, nhưng có những người bị lừa đảo hàng ngàn euro vì họ đã đăng ký một liều viên giảm cân và sau đó bị rút tiền trực tiếp hàng tháng mà không biết.’ Elaine cho biết cô muốn có đủ khả năng để truy đuổi những gã khổng lồ truyền thông xã hội. Cô cũng hy vọng sẽ có thể giúp người dân tránh bị lừa đảo trong tương lai.

Elaine không có ý định dừng lại ở đây. Cô tiếp tục cảnh báo người dân về những kế hoạch lừa đảo trực tuyến và kêu gọi mọi người cần cẩn thận khi sử dụng internet. Với kinh nghiệm của mình, Elaine hy vọng sẽ giúp người dân tránh bị lừa đảo và bảo vệ quyền lợi của họ.

Hiện tại, Elaine đang cố gắng thu thập thêm thông tin về những kẻ lừa đảo và đang làm việc với các cơ quan chức năng để đưa họ ra trước công lý. Với sự hỗ trợ của cộng đồng, Elaine hy vọng sẽ có thể chấm dứt những kế hoạch lừa đảo trực tuyến này và giúp người dân an toàn hơn khi sử dụng internet.

Để biết thêm thông tin về cách phòng tránh lừa đảo trực tuyến, người dân có thể truy cập vào các trang web của cơ quan chức năng hoặc trang web consumerprotection.ie để có thêm thông tin.

Trong khi đó, bạn có thể tìm hiểu thêm về những dấu hiệu của lừa đảo trực tuyến và cách phòng tránh tại safezone.ie. Hãy luôn cảnh giác và không cung cấp thông tin cá nhân cho bất kỳ ai nếu không chắc chắn về tính xác thực của họ.

Trong 6 tháng qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt để ngăn chặn tình trạng lừa đảo trực tuyến trên không gian mạng. Tại cuộc Họp báo thường kỳ Quý II/2025, Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử Lê Quang Tự Do cho biết, đã có hàng chục nghìn nội dung vi phạm bị chặn và gỡ bỏ trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, TikTok, Apple và Google.

Ông Lê Quang Tự Do cho biết, trong 6 tháng năm 2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã cấp mới nhiều giấy phép mạng xã hội, trang thông tin điện tử, trò chơi điện tử. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng phối hợp xử lý các vi phạm trong quảng cáo thực phẩm. Đáng chú ý, khoảng 30.000 tài khoản giả mạo đã được gỡ bỏ, tuy nhiên tình trạng tái diễn vẫn còn phức tạp.

Theo ông Lê Quang Tự Do, thời gian qua, các hình thức lừa đảo trực tuyến đã gia tăng mạnh mẽ cả về quy mô và mức độ tinh vi. Nhiều tài khoản giả mạo đã xuất hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau, từ cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp đến người nổi tiếng, với các thủ đoạn ngày càng tinh vi và có tổ chức.

Để ngăn chặn tình trạng lừa đảo trực tuyến, ông Lê Quang Tự Do cho biết, các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt. Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử đã triển khai các biện pháp kỹ thuật truy vết để chặn và gỡ bỏ các tài khoản giả mạo. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, thuộc Bộ Công an đã gửi tin nhắn điện thoại đến từng người dân thông báo về những thủ đoạn mới lừa đảo trên các nền tảng xã hội. Tuy nhiên, ông Lê Quang Tự Do cũng cho rằng, các biện pháp kỹ thuật chỉ mang tính tạm thời, giải pháp lâu dài và bền vững vẫn là nâng cao ‘sức đề kháng’ của từng người dân trước các hình thức lừa đảo trực tuyến ngày một tinh vi.

Ông Lê Quang Tự Do cũng nhấn mạnh, trong bối cảnh công nghệ mới phát triển quá nhanh chóng và tinh vi, rất cần sự đồng hành của báo chí trong việc phát hiện, cảnh báo sớm các thủ đoạn lừa đảo tinh vi, góp phần ngăn chặn, hạn chế tối đa thiệt hại do lừa đảo mạng gây ra, cùng xây dựng một môi trường mạng an toàn, lành mạnh, đáng tin cậy.

Những thủ đoạn lừa đảo giả mạo shipper đã và đang gây ra nhiều thiệt hại cho người dân. Mặc dù các cơ quan chức năng và báo chí đã liên tục cảnh báo về vấn đề này, nhiều người vẫn trở thành nạn nhân của những kẻ gian manh. Chúng đã lợi dụng tâm lý chủ quan của người tiêu dùng và sự thiếu cảnh giác trong giao dịch trực tuyến để thực hiện các hành vi lừa đảo.

Các chiêu lừa phổ biến mà kẻ gian sử dụng bao gồm việc gọi điện giả danh nhân viên giao hàng, đọc chính xác tên, số điện thoại và địa chỉ của khách để tạo sự tin tưởng, sau đó yêu cầu khách chuyển khoản vào tài khoản cá nhân với lý do phát sinh phí giao hàng hoặc phí bảo hiểm hàng hóa. Ngay khi nhận được tiền, đối tượng lập tức chặn liên lạc, khiến nạn nhân mất tiền và không nhận được hàng.

Một thủ đoạn khác là đánh vào sự lo sợ của nạn nhân bằng cách thông báo đã chuyển nhầm tài khoản ‘hội viên shipper’. Đối tượng nói rằng nếu không hủy dịch vụ, tài khoản sẽ bị trừ từ 2 đến 3,5 triệu đồng mỗi tháng. Trong tình huống căng thẳng này, nhiều người làm theo yêu cầu, nhấp vào liên kết lạ hoặc cung cấp mã OTP để ‘hủy dịch vụ’, vô tình mở đường cho kẻ gian chiếm đoạt tiền và thông tin cá nhân.

Nguyên nhân người dân dễ sập bẫy là do tình trạng rò rỉ dữ liệu cá nhân, tâm lý sợ mất đơn hàng, vội vàng nhận hàng khi bận rộn và sự chuyên nghiệp của những kẻ lừa đảo. Chúng sử dụng giọng nói tự tin, thuật ngữ chuyên ngành vận chuyển, thậm chí gửi hình ảnh giả mạo nhân viên giao hàng hoặc phiếu giao hàng để củng cố lòng tin của khách.

Để nhận biết và phòng tránh, người tiêu dùng cần lưu ý rằng nhân viên giao hàng chính thống không bao giờ yêu cầu khách hàng chuyển khoản vào tài khoản cá nhân trước khi nhận hàng. Nếu gặp tình huống yêu cầu đóng phí bổ sung hoặc cung cấp mã OTP để hoàn tất giao dịch, người mua phải lập tức dừng lại và xác minh thông tin qua ứng dụng chính thức của đơn vị vận chuyển.

Khi bị lừa, người dân cần giữ lại toàn bộ bằng chứng, trình báo cơ quan công an gần nhất hoặc liên hệ với các đường dây nóng để được hỗ trợ xử lý. Chỉ bằng cách nâng cao cảnh giác và có kiến thức về các thủ đoạn lừa đảo, người dân mới có thể bảo vệ mình và ngăn chặn những kẻ gian manh thực hiện các hành vi lừa đảo.

Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Philippines (SEC) đang phát cảnh báo tới công chúng, đặc biệt là những người đang tìm việc, về sự gia tăng của các vụ lừa đảo tuyển dụng việc làm. Ủy ban này cho biết những vụ lừa đảo này nhắm vào mục tiêu lừa đảo cá nhân thông qua một phương thức được gọi là ‘lừa đảo nhiệm vụ và nạp tiền’.

Bộ phận Thực thi và Bảo vệ Nhà đầu tư của SEC (EIPD) đã nhận được một số lượng đáng kể các báo cáo liên quan đến hoạt động lừa đảo này. Theo EIPD, thủ đoạn lừa đảo thường bắt đầu bằng việc những kẻ lừa đảo liên hệ với nạn nhân tiềm năng qua các ứng dụng nhắn tin như Viber, Messenger và Telegram. Chúng đưa ra các nhiệm vụ trực tuyến đơn giản, chẳng hạn như sắp xếp hoặc mua hàng cho một doanh nghiệp thương mại điện tử giả mạo.

Để tham gia, những kẻ lừa đảo yêu cầu nạn nhân nạp một khoản tiền nhỏ để có thể truy cập vào nền tảng trực tuyến đáng ngờ mà chúng cung cấp. Ban đầu, những khoản nạp tiền nhỏ này mang lại lợi nhuận như đã hứa, một chiến thuật được sử dụng để xây dựng lòng tin và khuyến khích các khoản đầu tư lớn hơn.

Ví dụ, một cá nhân có thể được yêu cầu nạp PHP500 để thực hiện các nhiệm vụ được trả PHP1,000. Sau khi nhận được khoản thanh toán ban đầu này, kẻ lừa đảo sẽ cung cấp các nhiệm vụ có trả lương cao hơn yêu cầu một khoản tiền nạp lớn hơn nhiều, chẳng hạn như nạp PHP5,000 để tiếp cận các nhiệm vụ trị giá PHP10,000.

Chu kỳ nạp tiền với số lượng ngày càng lớn tiếp tục cho đến khi nạn nhân đã đầu tư một khoản tiền đáng kể. Khi cá nhân cố gắng rút tiền kiếm được, những kẻ điều hành nền tảng sẽ yêu cầu thêm các khoản thanh toán cho nhiều lý do bịa đặt trước khi chúng biến mất với số tiền đã được đầu tư.

EIPD strongly tư vấn rằng người dân Philippines không nên tham gia vào các vụ lừa đảo tuyển dụng việc làm này và cần phải cảnh giác khi gặp phải những lời đề nghị như vậy. Ủy ban này khuyến khích bất kỳ ai bắt gặp những kế hoạch này báo cáo ngay lập tức với EIPD qua email tại [email protected].

Các mạng xã hội và nền tảng trực tuyến hiện đang tăng cường các biện pháp kiểm tra và thanh lọc sản phẩm thông tin cũng như hình ảnh do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra. Mục đích chính là bảo vệ người dùng khỏi những lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi. Các đại diện của nhà mạng và hãng công nghệ đều đồng tình rằng đã đến lúc cần phải phân biệt rõ ràng giữa giá trị của thông tin xác thực do con người tạo ra và những sản phẩm giả lập từ AI.

Sự phát triển nhanh chóng của AI trong thời gian gần đây đã dẫn đến nguy cơ nhầm lẫn giữa thực và giả, vi phạm bản quyền sáng tạo, và tạo ra môi trường nguy hiểm cho người dùng. Lực lượng an ninh mạng châu Âu đã chỉ ra rằng các sản phẩm thông tin do AI tạo ra đang lan truyền rộng rãi trên mạng, gây ra sự nhầm lẫn, đặc biệt là trong thế hệ trẻ.

Nhiều dạng thông tin do AI tạo ra, như làm bài tập, soạn dữ liệu số, tổng hợp thông tin theo cú pháp và lệnh tìm kiếm, đang được sử dụng rộng rãi. Điều này biến công cụ AI thành những công cụ thông minh hơn. Tuy nhiên, hệ lụy của việc này là người dùng có thể tin tưởng tuyệt đối vào tính chân thật của dữ liệu và sử dụng một cách máy móc, dẫn đến nhầm lẫn và sai lệch.

Một số nhà nghiên cứu đã thử nghiệm sử dụng AI trong việc chẩn đoán bệnh tật, sử dụng phác đồ y tế, và chọn mua thuốc. Họ thu được kết quả tổng hợp thông tin đáng tin cậy. Tuy nhiên, nếu không có sự tham vấn và kiểm chứng lại từ người có chuyên môn, sẽ có nhiều người nhầm lẫn và gặp nguy hiểm.

Các trường hợp khác đã thử nghiệm so sánh dữ liệu thông tin chính trị, lịch sử xã hội với công cụ AI và phát hiện ra sai sót nghiêm trọng khi dữ liệu được lắp ghép lại tùy tiện. Nhiều thông tin do AI đưa ra khi có yêu cầu đã sai lệch so với thực tế nhưng trình bày khéo léo và trôi chảy, dễ đánh lừa người dùng.

Điều này dễ dẫn đến nghi ngờ của người dùng AI khi tiếp cận vấn đề thời sự, xã hội và kiểm chứng lịch sử. Tất cả cho thấy dữ liệu tổng hợp là nguồn khai thác chính của AI, nhưng không phải dữ liệu nào cũng chính xác. Nếu có công cụ AI được nhiều nhóm người dùng cố tình đưa dữ liệu sai lệch, tương tác nhiều lần, sẽ tích hợp thông tin không chính xác và gây hệ lụy.

Các tổ chức nghiên cứu và ứng dụng đã kiến nghị mạng xã hội, môi trường chia sẻ thông tin, và công nghệ phải kiểm tra sản phẩm từ AI. Trường học, viện nghiên cứu, thư viện số, và nhà xuất bản đã vào cuộc ngăn chặn nhầm lẫn học thuật, đánh lừa thông tin tác quyền, giả mạo tác phẩm và sáng chế.

Trên không gian mạng, chiêu trò giả lập thông tin, câu view của người dùng có chủ đích, sử dụng AI tạo dữ liệu giả lập không chính xác đang là đối tượng phải thanh lọc. Cảnh báo của cơ quan an ninh mạng về nguy cơ người dùng bị lừa đảo, tấn công mạng, gây nhầm lẫn thông tin và hiểu sai sự việc khi sử dụng dữ liệu và sản phẩm do AI tạo ra.

Cơ quan chức năng đã cảnh báo người dùng mạng xã hội thận trọng và tỉnh táo trước dữ liệu mơ hồ, nhất là có dấu hiệu do công cụ AI soạn. Hầu hết dữ liệu từ AI đều có tính chất hài hước, hình ảnh gần gũi, đẹp mắt, dễ thu hút người dùng quan tâm và tác động thông tin, cảm xúc người dùng.

Thanh lọc thông tin tạo ra từ AI và bảo đảm giúp người dùng tránh bị nguy hại, nhầm lẫn, và lừa đảo trực tuyến là cần thiết và cần sự hợp tác của đa số người dùng. Điều quan trọng là phải có biện pháp kiểm soát và quản lý chặt chẽ để hạn chế những rủi ro liên quan đến việc sử dụng AI.

Ngày 15-7, Hội nghị trí tuệ nhân tạo (AI) TP HCM đã được tổ chức bởi Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư TP HCM (ITPC), Công viên Phần mềm Quang Trung (QTSC) và nền tảng kết nối đổi mới sáng tạo BambuUP. Hội nghị này tập trung vào việc thảo luận về các vấn đề và ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong thời đại công nghệ số hiện nay.

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Trưởng Trung tâm An ninh mạng – QTSC, cho biết rằng AI đang phát triển nhanh chóng và trở nên thông minh, phổ biến hơn trong cuộc sống hàng ngày. Đa số người dùng internet hiện nay đều sử dụng ít nhất 2 công cụ AI trong số nhiều công cụ như ChatGPT, Gemini, Grok… Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi tội phạm mạng lợi dụng AI để tạo video deepfake, gửi email lừa đảo tinh vi, khó phát hiện. Đặc biệt, gần đây Google đã giới thiệu Veo3 – mô hình AI có khả năng tạo video với độ chân thực cao, khó phân biệt bằng mắt thường.

Ông Lâm khuyến nghị rằng AI đang trở thành công cụ đắc lực cho hacker để tạo ra nhiều biến thể ransomware, tấn công diện rộng và không lĩnh vực nào có thể miễn nhiễm. Do đó, ngoài kiến thức và kỹ năng bảo mật, doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào giải pháp bảo vệ phù hợp để đối phó với những rủi ro này.

Bên cạnh đó, ông Phan Ngọc Ánh, Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ Năng lượng Alena, cho biết AI đang được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như nhận diện khuôn mặt, in báo cáo và gửi dữ liệu đến các bộ phận điều hành. Dự báo trong thời gian tới, AI sẽ tiếp tục được nâng cấp để cho phép xử lý và gửi báo cáo theo thời gian thực.

Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh rằng với sự phát triển nhanh chóng của AI, cần có hành lang pháp lý để kiểm soát việc sử dụng công nghệ này, ngăn chặn các nguy cơ bị theo dõi, rò rỉ dữ liệu hay bị khai thác vào mục đích xấu. Việc thiết lập một khuôn khổ pháp lý phù hợp sẽ giúp đảm bảo sự phát triển an toàn và có trách nhiệm của công nghệ AI.

Thông qua hội nghị, các chuyên gia và doanh nghiệp đã có cơ hội thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm về ứng dụng và quản lý AI trong thời đại số. Sự kiện này cũng thể hiện nỗ lực của các tổ chức trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ AI tại Việt Nam, đồng thời nâng cao nhận thức về các vấn đề liên quan đến công nghệ này.

Hội nghị trí tuệ nhân tạo TP HCM là một trong những sự kiện quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ AI tại Việt Nam. Thông qua các hoạt động này, các chuyên gia và doanh nghiệp có thể cùng nhau xây dựng một tương lai mà công nghệ AI được phát triển và ứng dụng một cách an toàn và có trách nhiệm.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ AI, việc cập nhật kiến thức và kỹ năng về công nghệ này là điều cần thiết đối với các doanh nghiệp và cá nhân. Hội nghị trí tuệ nhân tạo TP HCM đã cung cấp một cơ hội tuyệt vời cho việc học hỏi và trao đổi kinh nghiệm về công nghệ AI.

Trong thời gian tới, các doanh nghiệp và tổ chức cần tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ AI, đồng thời chú trọng đến việc xây dựng hành lang pháp lý để kiểm soát việc sử dụng công nghệ này. Việc này sẽ giúp đảm bảo sự phát triển an toàn và có trách nhiệm của công nghệ AI, cũng như tận dụng được các cơ hội mà công nghệ này mang lại.