Nhật Bản đang trải qua một quá trình tái cấu trúc kiến trúc an ninh của mình thông qua các quan hệ đối tác về công nghệ quốc phòng và mức tăng chi tiêu quốc phòng chưa từng có tiền lệ. Điều này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tokyo đang tận dụng hợp tác quốc tế để tăng cường năng lực răn đe và khẳng định vai trò trụ cột công nghệ cao trong việc duy trì ổn định khu vực.

Nhật Bản dự kiến sẽ dành khoảng 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng vào năm 2025, tương đương khoảng 55 tỷ đô la Mỹ. Mức này tăng 9,4% so với năm trước và sẽ được dùng để mua sắm, bao gồm 400 tên lửa Tomahawk do Hoa Kỳ sản xuất và tên lửa đối hạm Lớp 12 được nâng cấp.

Quá trình hiện đại hóa quân đội Nhật Bản tập trung vào hai tàu ASEV đang được đóng bởi Mitsubishi Heavy Industries và Japan Marine United. Các ‘siêu tàu khu trục’ này được trang bị để phòng thủ tên lửa đạn đạo, với radar theo dõi tầm xa, tên lửa SM-6 và 128 ống phóng thẳng đứng. Hệ thống radar sẽ cho phép các tàu ASEV đánh chặn đồng thời nhiều tên lửa đạn đạo, bao gồm cả các mối đe dọa siêu thanh.

Chuyên gia chính sách Cyril Tregub của tổ chức nghiên cứu Friends of Europe có trụ sở tại Brussels (Bỉ) cho biết: ‘Nhật Bản hiểu rằng khả năng răn đe hiện đại đòi hỏi lợi thế về công nghệ.’ Chiến lược quốc gia của nước này kêu gọi tăng cường năng lực tấn công tầm xa và phòng không, nhiều hệ thống không người lái hơn, và tích hợp các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo.

Những năng lực này, bao gồm cả công nghệ lưỡng dụng, đã được nhấn mạnh tại Triển lãm Quốc phòng lớn nhất Nhật Bản — DSEI Japan 2025. Thủ tướng Nhật Bản ông Shigeru Ishiba nhấn mạnh sự cần thiết phải hợp tác sâu rộng hơn nhằm ‘giúp tăng cường khả năng răn đe không chỉ cho đất nước chúng tôi mà còn cho các Đồng minh và Đối tác’.

Nhật Bản và các đối tác quốc tế đang đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng. Ví dụ, vào tháng 12 năm 2023, Nhật Bản đã khởi động Chương trình Máy bay Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) cùng với Ý và Vương quốc Anh để phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu vào năm 2035. London và Tokyo cũng đang phối hợp tổ chức các cuộc tập trận hải quân chung trong chuyến thăm sắp tới của tàu sân bay HMS Prince of Wales thuộc Hải quân Hoàng gia Anh tới Nhật Bản.

Nhật Bản và Liên minh châu Âu cũng đã ký kết thỏa thuận hợp tác an ninh và quốc phòng vào tháng 11 năm 2024, tập trung vào các cuộc tập trận hải quân, khả năng phục hồi trên không gian mạng và tình báo dựa trên không gian. Những sáng kiến như vậy của Nhật Bản ‘không chỉ mang tính biểu tượng — mà còn làm sâu sắc thêm hợp tác trong các miền trọng yếu như an ninh hàng hải, không gian vũ trụ, an ninh mạng và chống lại các mối đe dọa hỗn hợp’, ông Tregub nhận định.

Vai trò ngày càng thay đổi của Nhật Bản diễn ra trong bối cảnh các mối đe dọa khu vực ngày càng phức tạp, bao gồm sự quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, các chương trình tên lửa và hạt nhân bất hợp pháp của Bắc Triều Tiên, cũng như mối quan hệ quân sự ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Nga.

Không quân Hoa Kỳ đang đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ cao vào quá trình huấn luyện phi công máy bay chiến đấu, cho phép họ nâng cao kỹ năng mà không cần thực hiện các chuyến bay thực tế. Thông qua các chương trình huấn luyện tiên tiến này, phi công có thể mô phỏng và trải nghiệm các tình huống bay phức tạp và nguy hiểm trong một môi trường được kiểm soát chặt chẽ và đảm bảo an toàn.

Công nghệ mô phỏng hiện đại đóng vai trò quan trọng trong quá trình huấn luyện, giúp phi công có cơ hội luyện tập các kỹ năng cần thiết như chiến đấu không đối không, tấn công các mục tiêu trên mặt đất và thực hành các chiến thuật phức tạp khác. Bằng cách sử dụng các thiết bị mô phỏng tiên tiến, phi công có thể cải thiện khả năng phản xạ, tăng cường kỹ năng điều khiển máy bay và nâng cao nhận thức tình hình trong các tình huống giả định.

Phương pháp huấn luyện này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro và chi phí liên quan đến việc thực hiện các chuyến bay huấn luyện thực tế mà còn cho phép phi công tích lũy kinh nghiệm và kỹ năng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Qua đó, họ có thể chuẩn bị tốt hơn cho các nhiệm vụ thực tế và tăng cường khả năng sẵn sàng chiến đấu khi đối mặt với các thách thức trên bầu trời.

Không quân Hoa Kỳ đang tiếp tục đầu tư vào công nghệ mô phỏng để mở rộng và nâng cao chất lượng của các chương trình huấn luyện. Trang web chính thức của Không quân Hoa Kỳ cung cấp thêm thông tin về các nỗ lực và chiến lược của họ trong việc tận dụng công nghệ để nâng cao năng lực của phi công.

Không quân Ukraina đã xác nhận thông tin về việc mất một máy bay chiến đấu Mirage2000 vào tối ngày 22/7 do một sự cố kỹ thuật bất ngờ. Sự việc diễn ra khi phi công đang vận hành máy bay và phát hiện ra sự cố, ngay lập tức thông báo về tình trạng lỗi thiết bị cho người quản lý chuyến bay. Sau đó, phi công đã thực hiện các thao tác cần thiết để phóng ghế thoát hiểm một cách an toàn.

Rất may là không có thương vong nào được ghi nhận trong sự cố này và phi công hiện đang trong tình trạng ổn định. Không quân Ukraina đã đánh giá cao hành động chuyên nghiệp và nhanh chóng của phi công trong tình huống khẩn cấp, giúp ngăn chặn những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Đồng thời, một ủy ban đặc biệt đã được thành lập để điều tra nguyên nhân cụ thể của vụ việc, nhằm xác định rõ nguyên nhân và có biện pháp khắc phục.

Về phần này, Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky đã lên tiếng xác nhận rằng chiếc Mirage2000 gặp nạn không phải do tác động từ bên ngoài, mà nguyên nhân là do lỗi kỹ thuật. Những chiếc Mirage2000 mà Ukraina đang vận hành là một phần của gói viện trợ quân sự từ Pháp, được công bố vào tháng 6/2024, bao gồm cả chương trình đào tạo phi công để giúp Ukraina nâng cao năng lực quân sự.

Đáng chú ý, Ukraina mới nhận được những chiếc Mirage2000 đầu tiên vào tháng 2/2025 và nhanh chóng đưa vào hoạt động chiến đấu một tháng sau đó. Tuy nhiên, sự cố lỗi kỹ thuật này đã khiến nhiều chuyên gia đặt câu hỏi về mức độ thành thạo của phi công Ukraina khi vận hành Mirage2000, một loại máy bay tiêm kích hiện đại và phức tạp. Bên cạnh đó, vấn đề về việc liệu Kiev có đang sử dụng hiệu quả tài nguyên viện trợ quân sự hay không cũng được đặt ra.

Mirage2000 là máy bay tiêm kích siêu thanh thế hệ thứ 4, được giới thiệu lần đầu bởi Dassault Aviation vào những năm 1970. Biến thể Mirage2000-5, ra mắt năm 1999, sở hữu hệ thống điện tử hàng không nâng cấp, khả năng chiến đấu không đối không và không đối đất được cải thiện, cùng với hệ thống cảm biến và điều khiển tiên tiến. Với những tính năng hiện đại, Mirage2000 được kỳ vọng sẽ đóng góp đáng kể vào năng lực quân sự của Ukraina trong thời gian tới.

Sau sự cố, giới chuyên gia và dư luận đang chờ đợi kết quả điều tra của ủy ban đặc biệt và những bước đi tiếp theo của Ukraina trong việc vận hành và bảo trì đội máy bay chiến đấu Mirage2000. Đồng thời, sự việc cũng làm dấy lên những câu hỏi về hiệu quả của chương trình viện trợ quân sự và quá trình đào tạo phi công để đảm bảo an toàn và phát huy tối đa khả năng của những thiết bị hiện đại này.

Cô giáo Maherin Chowdhury, 46 tuổi, người Bangladesh, đã hy sinh thân mình để cứu các học sinh trong vụ hỏa hoạn kinh hoàng tại trường học ở khu Uttara, Dhaka vào ngày 21/7. Vụ việc đau thương này bắt nguồn từ khi một chiếc chiến đấu cơ F-7 BGI của không quân Bangladesh bất ngờ đâm vào trường học, gây ra ngọn lửa lớn và làm cả khu vực陷入 hoảng sợ.

Trước tình huống cấp thiết đó, cô Maherin, một giáo viên tiếng Anh, đã thể hiện lòng dũng cảm và sự hy sinh cao cả. Bất chấp nguy hiểm đang đe dọa tính mạng của chính mình, cô vẫn không ngần ngại chạy vào các lớp học để cứu các học sinh. Quần áo của cô cũng đang bốc cháy, nhưng cô vẫn cố gắng đưa tất cả học sinh ra ngoài. Câu chuyện về hành động dũng cảm của cô Maherin đã được anh trai của cô, Munaf Mojib Chowdhury, chia sẻ. Ông cho biết, khi chồng của cô Maherin gọi điện và cầu xin cô hãy nghĩ đến các con và rời khỏi hiện trường, cô đã từ chối và nói rằng những học sinh đó cũng như con của cô, và cô không thể bỏ lại chúng.

Cô Maherin đã cứu được khoảng 20 học sinh và trực tiếp kéo các em ra ngoài. Sự hy sinh của cô đã để lại đau thương to lớn cho gia đình và bạn bè. Cô qua đời vào ngày 21/7 do bị bỏng nặng gần như toàn bộ cơ thể. Để lại đằng sau đó là chồng và hai con trai tuổi mới lớn. Cô được chôn cất tại quê nhà ở huyện Nilphamari, miền bắc Bangladesh vào ngày 22/7.

Quân đội Bangladesh đã đưa ra thông báo rằng chiếc chiến đấu cơ F-7 BGI đã cất cánh từ một căn cứ không quân gần đó để thực hiện nhiệm vụ huấn luyện thường lệ. Tuy nhiên, khi phát hiện ra máy bay gặp sự cố kỹ thuật, phi công đã cố gắng điều khiển tiêm kích ra khỏi khu vực đông dân cư. Dù vậy, chiếc máy bay vẫn lao xuống trường học, gây ra tai nạn thảm khốc làm 29 người thiệt mạng, trong đó có cả phi công.

Trong bối cảnh này, câu chuyện về cô Maherin Chowdhury đã trở thành một biểu tượng của lòng dũng cảm và sự hy sinh. Những hành động của cô đã truyền cảm hứng cho nhiều người và sẽ mãi được ghi nhớ trong lòng cộng đồng.

Trong bối cảnh tình hình an ninh tại châu Âu vẫn còn phức tạp, các cường quốc quân sự như Anh, Nhật Bản và Italy đang tăng cường hợp tác để phát triển một dự án đầy tham vọng: máy bay tiêm kích thế hệ thứ sáu, Tempest. Dự kiến sẽ trở thành một phần quan trọng trong chiến lược quân sự của NATO, Tempest được thiết kế với những tính năng vượt trội, bao gồm khả năng bay siêu thanh và tiến hành các cuộc tấn công sâu vào lãnh thổ địch mà không cần tiếp nhiên liệu.

Tempest sẽ có kích thước lớn hơn các thế hệ máy bay tiêm kích trước đó, với bình nhiên liệu dung tích lớn và hệ thống vũ khí tối tân. Vũ khí của Tempest bao gồm tên lửa và radar có khả năng xử lý dữ liệu nhanh gấp 10 lần so với các hệ thống hiện tại. Những tính năng này cho phép Tempest có thể xuyên qua hệ thống phòng không đối phương một cách dễ dàng.

Dự án này không chỉ nhằm mục đích thay thế dần dòng Eurofighter Typhoon mà còn hỗ trợ các phi đội F-35 trong tương lai. Các chuyên gia quân sự đánh giá cao khả năng của Tempest, cho rằng trong trường hợp xảy ra xung đột với Nga, máy bay này có thể nhanh chóng cất cánh từ các sân bay tại Anh, thực hiện nhiệm vụ phá hủy hệ thống phòng không và căn cứ không quân quan trọng của đối phương. Sau đó, Tempest có thể hỗ trợ bộ binh với kho vũ khí phong phú gấp đôi F-35.

Dự án Tempest được triển khai trong khuôn khổ chương trình hợp tác quốc tế GCAP (Global Combat Air Programme), với mục tiêu đưa máy bay vào biên chế từ năm 2035. GCAP là sự kết hợp giữa dự án Tempest của Anh và chương trình Mitsubishi FX của Nhật. Theo thỏa thuận được ký vào cuối năm 2022, Nhật Bản sẽ đầu tư 4 tỷ yên, trong khi Anh cam kết 2 tỷ bảng cho đến năm 2025.

Không chỉ là một dự án hợp tác quốc tế, GCAP còn được xem là đối trọng trực tiếp với chương trình FCAS (Future Combat Air System) do Pháp, Đức và Tây Ban Nha phát triển. Trụ sở chính của GCAP đặt tại Anh, quy tụ 2.800 chuyên gia và khoảng 600 tổ chức tham gia. Một mô hình thử nghiệm với thiết kế khí động học tiên tiến đã được giới thiệu tại Triển lãm Hàng không Farnborough hồi tháng 7/2024.

Mục tiêu của chương trình GCAP không chỉ là thay thế các dòng máy bay đã cũ mà còn nhằm đối phó với các dòng tiêm kích thế hệ mới như Su-57 của Nga và J-20 của Trung Quốc, những mẫu máy bay đã được trang bị công nghệ tàng hình và tốc độ siêu vượt âm. Với những tính năng vượt trội và sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia tham gia, dự án Tempest hứa hẹn sẽ là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực quốc phòng hàng không.