Ngày nay, vấn đề giảm phát thải khí nhà kính và hướng đến mục tiêu trung hòa carbon đã trở thành một trong những ưu tiên hàng đầu của toàn cầu. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp và cá nhân đã và đang tích cực đóng góp vào mục tiêu này thông qua các mô hình và hoạt động sáng tạo. Mới đây, Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025 đã vinh danh ba mô hình tiêu biểu trong giảm phát thải khí nhà kính, khẳng định cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ba đơn vị được vinh danh gồm có mô hình Lúa – Tôm phát thải thấp của Kỹ sư Hồ Quang Cua và cộng sự, Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng với nỗ lực phục hồi 8.800 ha rừng tự nhiên, và Tập đoàn TH với chứng nhận trung hòa carbon theo tiêu chuẩn quốc tế PAS2060. Những mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn đóng góp tích cực vào việc bảo vệ môi trường và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Mô hình Lúa – Tôm phát thải thấp được khởi xướng bởi Kỹ sư Hồ Quang Cua, Anh hùng Lao động, với mục tiêu nâng cao thu nhập cho nông dân và bảo vệ môi trường. Mô hình này đã được cải tiến quy trình canh tác lúa ST25 kết hợp nuôi tôm trên hàng trăm nghìn ha đồng bằng sông Cửu Long. Ưu thế của mô hình là tận dụng hệ sinh thái đầm phá tự nhiên, giảm tối đa việc bón phân hóa học, hạn chế chăn thả phá rừng ngập mặn, nhờ đó lượng phát thải metan và CO₂ được kiểm soát chặt chẽ. Đồng thời, nông dân thu về giá trị kinh tế cao hơn nhờ sản phẩm “lúa – tôm” đạt chứng nhận hữu cơ và ưu tiên tiêu thụ trên các thị trường cao cấp.

Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng đã có hành trình phục hồi 8.800 ha rừng tự nhiên. Trước đây, vùng đất hơn 11.000 ha tại xã Tuyên Hóa (phía Đông dãy Trường Sơn) từng là điểm nóng khai thác rừng cạn kiệt. Từ gần 20 năm qua, sau khi Nhà nước giao đất và giao rừng cho các hộ gia đình, Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng đã đoàn kết bảo vệ, khoanh nuôi và tái sinh hơn 8.800 ha rừng tự nhiên, đồng thời phát triển thêm diện tích rừng trồng có giá trị cao về tài nguyên và kinh tế. Các hoạt động khoanh nuôi, trồng bổ sung và bảo vệ nghiêm ngặt không chỉ tạo nguồn sinh kế ổn định cho người dân địa phương, mà còn giúp mỗi héc-ta rừng hấp thụ xấp xỉ 250 tấn CO₂ mỗi năm.

Tập đoàn TH đã được vinh danh với sự tiên phong trung hòa carbon theo PAS2060. Hai công ty thành viên – Công ty Cổ phần Sữa TH và Công ty TNHH Nước tinh khiết Núi Tiên – chính thức đạt chứng nhận trung hòa carbon theo tiêu chuẩn PAS2060:2014, do Control Union (Đức) thẩm định và xác nhận. Đây là hai đơn vị đầu tiên tại Việt Nam đạt được chứng nhận quốc tế này. Để đạt được thành quả này, TH đã triển khai đồng bộ chuỗi giải pháp giảm phát thải tại nguồn như Chuyển đổi năng lượng, Cải tiến công nghệ, Quản lý chất thải & nhựa và Thực hành Văn hóa xanh nội bộ. Phần lượng phát thải còn lại được TH bù đắp thông qua các dự án giảm phát thải và nâng cao hiệu quả năng lượng được chứng nhận quốc tế.

Ba tấm gương được vinh danh tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025 không chỉ khẳng định tâm huyết và trách nhiệm với môi trường, mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ cho cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội cùng chung tay giảm phát thải, hướng tới tương lai bền vững. Những nỗ lực này góp phần quan trọng vào việc hiện thực hóa mục tiêu trung hòa carbon của Chính phủ, đồng thời khẳng định cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các giải pháp sáng tạo và hiệu quả để bảo vệ môi trường.

Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và đạt được phát thải ròng bằng ‘0’. Tại Diễn đàn ‘Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới’, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về tiềm năng và thách thức của thị trường carbon tại Việt Nam.

Việt Nam hiện đang ở giai đoạn định hình nền móng thị trường carbon, với nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức. Các chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định khí nhà kính (MRV) chưa đồng bộ và thiếu chuẩn hóa. Điều này gây ra khó khăn trong việc xác định và kiểm soát lượng khí thải, làm giảm hiệu quả của thị trường carbon. Bên cạnh đó, hạn chế về nhận thức, nhân lực và tài chính đang khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn khi tiếp cận thị trường này.

Nhiều doanh nghiệp hiện tại chỉ hiểu đơn giản về giảm phát thải mà chưa thực sự ứng dụng công nghệ tuần hoàn tài nguyên để phát triển bền vững. Điều này cho thấy cần có sự hỗ trợ và đầu tư vào việc nâng cao nhận thức và năng lực cho doanh nghiệp. Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, từ nay đến 2028, Việt Nam sẽ thí điểm cấp phát hạn ngạch miễn phí và vận hành sàn giao dịch carbon. Từ năm 2029, sẽ áp dụng đấu giá và kết nối quốc tế. Các bộ, ngành đang hoàn thiện hành lang pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và tránh ảnh hưởng tới cam kết giảm phát thải quốc gia.

Để phát triển thị trường carbon hiệu quả, các chuyên gia cũng khuyến nghị cần đầu tư vào nền tảng kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Việc đầu tư vào công nghệ và kỹ thuật sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí và tăng cường hiệu quả trong việc giảm phát thải. Đồng thời, việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính sẽ giúp họ có đủ nguồn lực để thực hiện các dự án giảm phát thải và chuyển đổi xanh.

Thị trường carbon đang là một công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh và đạt được mục tiêu phát triển bền vững. Tuy nhiên, để phát triển thị trường này hiệu quả, cần có sự phối hợp và hỗ trợ từ các bên liên quan, bao gồm cả doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức quốc tế. Với sự nỗ lực và cam kết của tất cả các bên, mục tiêu Net Zero vào năm 2050 có thể đạt được, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.