Ngày 1/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã công bố mạng lưới các trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 tại Hà Nội. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc triển khai Đề án Phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 của Chính phủ.

Theo đó, tại khu vực phía Bắc, 7 mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc đã được thành lập, bao gồm: Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong công nghiệp và y sinh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học về trí tuệ nhân tạo và công nghiệp bán dẫn; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông và hạ tầng tiên tiến, thông minh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về vật liệu mới và công nghệ xây dựng; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong nông nghiệp; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông; và Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ mạng thế hệ sau, an ninh mạng thông minh và truyền thông đa phương tiện.

Các cơ sở giáo dục đại học chủ trì các mạng lưới này bao gồm Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Giao thông Vận tải, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc khẳng định việc hình thành các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc là minh chứng cho chiến lược phát triển dựa trên hợp tác toàn diện giữa nhà trường, doanh nghiệp và Nhà nước. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá trong đào tạo nhân lực công nghệ cao phục vụ quá trình chuyển đổi số. Việc thành lập các trung tâm đào tạo xuất sắc này cũng thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và xu thế phát triển của thời đại.

Trước đó, trong báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Mục tiêu của đề án là xây dựng các trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đào tạo và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực này.

Đề án cũng hướng đến việc tạo ra sự hợp tác chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu trong và ngoài nước. Thông qua đó, các trung tâm đào tạo xuất sắc sẽ có cơ hội để trao đổi kinh nghiệm, cập nhật kiến thức và công nghệ mới, cũng như có thể triển khai các chương trình đào tạo và nghiên cứu chất lượng cao.

Gia Lai đang đẩy mạnh phát triển lĩnh vực công nghệ cao thông qua Đề án phát triển nguồn nhân lực trong các lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), an toàn và an ninh mạng giai đoạn 2025-2030. Mục tiêu của đề án là đào tạo ít nhất 7.500 kỹ sư, cử nhân và chuyên gia trình độ cao, đáp ứng nhu cầu phát triển công nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam. Đây là một trong những chiến lược trọng điểm của tỉnh để đón đầu xu hướng chuyển đổi số và phát triển công nghiệp công nghệ cao trên cả nước.

Trường Đại học Quy Nhơn đóng vai trò chủ lực trong việc thực hiện đề án, với hệ thống phòng thí nghiệm công nghệ bán dẫn dùng chung được đầu tư 120 tỷ đồng phục vụ công tác đào tạo và nghiên cứu chuyên sâu. Tại buổi họp báo, đại diện lãnh đạo nhà trường đã giới thiệu về chính sách ưu đãi và cơ hội việc làm dành cho sinh viên theo học các lĩnh vực này. Sinh viên được vay vốn tín dụng từ Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh để đóng học phí và được tỉnh hỗ trợ 100% lãi suất trong suốt thời gian học. Trường hợp cam kết làm việc tại tỉnh tối thiểu 3 năm sau khi tốt nghiệp, sinh viên sẽ được tỉnh chi trả toàn bộ học phí. Bên cạnh đó, còn có các chính sách học bổng của nhà trường, học bổng tài trợ từ doanh nghiệp đối tác, học bổng Vallet; hỗ trợ ký túc xá, thực tập tại các công ty công nghệ hàng đầu, được ưu tiên tuyển dụng theo chính sách của tỉnh…

Không chỉ những trung tâm lớn như Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng mới thiết lập những chính sách ưu đãi đột phá để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển ngành công nghệ cao. Bắc Ninh cũng là một ví dụ đáng chú ý, với loạt chính sách đi đầu để phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp bán dẫn kể từ năm 2024. Theo đó, cho đến năm 2030, Bắc Ninh sẽ hỗ trợ học phí cho học sinh, người lao động đã tốt nghiệp THPT tham gia học trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp theo chương trình đào tạo chất lượng cao và nghề liên quan đến công nghiệp bán dẫn tại cơ sở đào tạo trên địa bàn từ 1.640.000 đồng/tháng/người – 2.940.000/tháng/người tùy theo bậc học và năm học khác nhau.

Đặc biệt, nếu các Giáo sư, Phó giáo sư, Tiến sĩ ở ngoài tỉnh được tuyển dụng, tiếp nhận giảng dạy chương trình cam kết làm việc lâu dài ít nhất 10 năm sẽ được hỗ trợ kinh phí nhà ở 1 tỷ đồng. Trong khi đó, Thạc sĩ nam ngành công nghiệp bán dẫn được hỗ trợ 80 triệu đồng, thạc sĩ nữ được hỗ trợ 100 triệu đồng.

Tháng 4 năm nay, Bộ Tài chính thậm chí đã công bố dự thảo tín dụng đối với học sinh, sinh viên, học viên, nghiên cứu sinh học các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán (STEM), trong đó đề xuất sinh viên ngành STEM được vay vốn dưới 500 triệu không cần đảm bảo. Cụ thể, mức vốn cho vay tối đa đối với 1 người học bao gồm tiền sinh hoạt phí tối đa là 5 triệu đồng/tháng, toàn bộ tiền học phí phải đóng của người học. Khách hàng vay vốn dưới 500 triệu đồng không phải thực hiện bảo đảm tiền vay. Như vậy, ví dụ mức học phí phải đóng của người học là 50 triệu đồng/năm và thời gian học 4 năm thì tổng mức vay vốn tối đa lên tới 440 triệu đồng và không phải thực hiện bảo đảm tiền vay.

Chính sách cũng quy định rõ thời hạn giải ngân và trả nợ linh hoạt. Thời hạn giải ngân bắt đầu từ ngày sinh viên nhận khoản vay đầu tiên cho đến ngày kết thúc khóa học. Thời hạn trả nợ sau đó tính bằng đúng thời gian giải ngân kèm theo thời hạn ân hạn tối đa 12 tháng sau khi hoàn thành khóa học. Dự kiến, ngay sau khi Thủ tướng ký ban hành, Ngân hàng Chính sách xã hội sẽ công bố thủ tục và quy trình cho vay, triển khai trên toàn quốc. Gói tín dụng ưu đãi dành cho STEM được kỳ vọng sẽ mang đến cú huých mạnh mẽ cho chiến lược đào tạo nhân lực công nghệ của Việt Nam.