Việc phân biệt giữa ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ tham nhũng là hết sức quan trọng trong quá trình xử lý và giải quyết các vụ việc liên quan đến tham nhũng. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người dân vẫn chưa hiểu rõ về các khái niệm này, dẫn đến những hệ lụy trong thực tiễn.

Mới đây, một trường hợp nhầm lẫn giữa ‘tố cáo’ và ‘phản ánh’ đã xảy ra tại tỉnh Đắk Nông. Ông N.V.T, trú tại huyện Đắk R’lấp, đã gửi đơn đến cơ quan chức năng với nội dung cho rằng một cán bộ địa chính xã có dấu hiệu nhận tiền bồi dưỡng khi làm thủ tục tách thửa đất. Tuy nhiên, qua xác minh ban đầu, nội dung ông T trình bày chỉ là phản ánh về thái độ, cách ứng xử của cán bộ khi tiếp dân, không có căn cứ rõ ràng về hành vi vụ lợi hay trục lợi.

Thanh tra tỉnh Lâm Đồng cho biết, thời gian qua, dù đã có quy định tương đối rõ ràng, nhưng thực tế, nhiều người dân vẫn chưa phân biệt được khái niệm khi thực hiện ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ về hành vi tham nhũng. Việc không phân biệt rõ giữa các khái niệm này dẫn đến nhiều hệ lụy trong thực tiễn, như đơn thư bị gửi sai thẩm quyền, nội dung không rõ ràng, gây khó khăn cho công tác tiếp nhận, phân loại và xử lý thông tin.

Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 không cung cấp giải thích từ ngữ cũng như không phân biệt sự khác nhau giữa ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ về hành vi tham nhũng. Tuy nhiên, các văn bản pháp luật hiện hành về giải thích đối với ‘phản ánh’, ‘tố cáo’, ‘báo cáo’ cho thấy có nhiều yếu tố khác biệt.

Ví dụ, theo quy định của pháp luật, tố cáo được hiểu là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kì cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Phản ánh là việc công dân cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật, công tác quản lý trong các lĩnh vực đời sống xã hội thuộc trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân đó.

Báo cáo là một loại văn bản hành chính của cơ quan, tổ chức, cá nhân để thể hiện tình hình, kết quả thực hiện công việc nhằm giúp cho cơ quan, người có thẩm quyền có thông tin phục vụ việc phân tích, đánh giá, điều hành và ban hành các quyết định quản lý phù hợp.

Như vậy, có thể hiểu ‘tố cáo tham nhũng’ là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi. ‘Phản ánh tham nhũng’ là việc cá nhân, tổ chức cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến hành vi tham nhũng. ‘Báo cáo tham nhũng’ là trình bày sự việc, tình hình hoặc ý kiến của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang khi phát hiện hành vi tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi mình công tác.

Giáo sư Phạm Tuấn Anh, Phó Trưởng Khoa Nghiệp vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Khoa Nghiệp vụ2), Trường Cán bộ Thanh tra, đã đưa ra nhận định rằng việc đầu tư và bồi dưỡng về thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn đóng góp vào việc xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, minh bạch và bền vững. Điều này trở nên đặc biệt quan trọng khi các doanh nghiệp tại Việt Nam đang phát triển với quy mô ngày càng lớn và cơ cấu tổ chức ngày càng phức tạp.

Theo Giáo sư Phạm Tuấn Anh, nhu cầu về bồi dưỡng kỹ năng thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp hiện nay là rất lớn và cấp thiết. Một khảo sát thực hiện trên các doanh nghiệp và học viên đang công tác trong lĩnh vực thanh tra cho thấy 89% đánh giá việc bồi dưỡng là rất cần thiết và 11% cho rằng nó cần thiết. Đặc biệt, việc bồi dưỡng về phòng, chống tham nhũng giúp nâng cao nhận thức về tác hại của tham nhũng và tầm quan trọng của công tác phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp.

Giáo sư Phạm Tuấn Anh cũng nhấn mạnh rằng việc nghiên cứu và xây dựng chương trình bồi dưỡng về thanh tra, kiểm tra nội bộ doanh nghiệp, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp sẽ giúp mở rộng chương trình và đối tượng bồi dưỡng của nhà trường, đồng thời đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp và xã hội. Để đạt hiệu quả cao nhất, ông đề xuất rằng các chương trình bồi dưỡng cần được thiết kế phù hợp với từng đối tượng và đặc thù của doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Văn Lương, Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra, đã đánh giá cao những nội dung của đề tài “Xây dựng khung chương trình bồi dưỡng kỹ năng thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp” mà Ban Chủ nhiệm đề tài đã xây dựng. Ông cho rằng những nội dung này đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ và giải quyết đơn, phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp. Ông cũng đề nghị Ban Chủ nhiệm đề tài cần chỉnh sửa và nhanh chóng hoàn thiện để đưa vào chương trình giảng dạy của nhà trường.

Tóm lại, việc bồi dưỡng kỹ năng thanh tra, kiểm tra nội bộ, giải quyết đơn và phòng, chống tham nhũng trong doanh nghiệp là một nhu cầu cấp thiết nhằm giúp doanh nghiệp xây dựng môi trường làm việc minh bạch và bền vững. Để đáp ứng nhu cầu này, việc xây dựng và triển khai các chương trình bồi dưỡng phù hợp với đặc thù của từng doanh nghiệp là rất quan trọng. Trường Cán bộ Thanh tra, với vai trò của mình, sẽ đóng góp vào việc nâng cao kỹ năng và kiến thức cho các chuyên viên trong lĩnh vực này thông qua các chương trình đào tạo và bồi dưỡng chất lượng.

Chiều ngày 21/7, tại trụ sở UBND tỉnh Đắk Lắk, lễ công bố quyết định bổ nhiệm ông Hồ Duy Thành giữ chức Chánh Thanh tra tỉnh đã diễn ra trang trọng. Ông Nguyễn Đình Tương, Phó Giám đốc Sở Nội vụ, thừa ủy quyền của Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, đã công bố quyết định bổ nhiệm ông Hồ Duy Thành, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, giữ chức Chánh Thanh tra tỉnh Đắk Lắk, với thời hạn 5 năm kể từ ngày 11/7/2025.

Tại buổi lễ, Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, ông Tạ Anh Tuấn, đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của ngành thanh tra trong việc xây dựng một bộ máy chính quyền liêm chính và hiệu lực. Ông Tuấn tin tưởng rằng ông Hồ Duy Thành sẽ phát huy tinh thần trách nhiệm và nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, cũng như giải quyết khiếu nại, tố cáo. Chủ tịch UBND tỉnh giao nhiệm vụ cho ngành thanh tra khẩn trương rà soát và hệ thống hóa văn bản pháp luật, củng cố đoàn kết nội bộ, và nâng cao trình độ chuyên môn cũng như phẩm chất của đội ngũ cán bộ, nhằm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và đưa ngành thanh tra tỉnh phát triển vững mạnh.

Ông Hồ Duy Thành, trong lời phát biểu nhận nhiệm vụ, cam kết thực hiện nghiêm túc và đầy đủ quyền hạn được giao. Đồng thời, ông cũng hứa sẽ nâng cao tinh thần trách nhiệm, tiếp tục học tập và phấn đấu, giữ vững phẩm chất đạo đức và gương mẫu. Ông Thành cũng bày tỏ mong muốn phát huy tinh thần đoàn kết dân chủ, trách nhiệm, và phát huy truyền thống tiếp nối thành quả của các thế hệ của thanh tra tỉnh trước đây, cùng tập thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Ông Hồ Duy Thành có trình độ Cử nhân kinh tế, Cử nhân Luật, Thạc sĩ Lý luận và lịch sử Nhà nước và pháp luật, và cao cấp Lý luận chính trị. Trước khi được bổ nhiệm làm Chánh Thanh tra tỉnh Đắk Lắk, ông Thành từng giữ chức Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện M’Đrắk, tỉnh Đắk Lắk, và sau đó là Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Đắk Lắk. Với kinh nghiệm và trình độ chuyên môn sâu rộng, ông Hồ Duy Thành được kỳ vọng sẽ lãnh đạo ngành thanh tra tỉnh Đắk Lắk phát triển mạnh mẽ và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Trước đó, ông Hồ Duy Thành đã trải qua nhiều vị trí công tác quan trọng tại tỉnh Đắk Lắk, thể hiện sự tận tâm và cống hiến cho sự phát triển của địa phương. Sự kiện bổ nhiệm ông Hồ Duy Thành giữ chức Chánh Thanh tra tỉnh không chỉ là một sự kiện quan trọng trong lĩnh vực hành chính công mà còn là một dịp để ngành thanh tra tỉnh Đắk Lắk nhìn nhận lại và phấn đấu vươn lên, đáp ứng những yêu cầu và thách thức trong công tác thanh tra và phòng chống tham nhũng trong thời gian tới.

Phát huy những thành quả và kinh nghiệm đã tích lũy, ông Hồ Duy Thành và tập thể ngành thanh tra tỉnh Đắk Lắk sẽ không ngừng cố gắng và phấn đấu để thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng bộ máy chính quyền liêm chính, hiệu lực và hiệu quả, phục vụ cho sự phát triển của tỉnh Đắk Lắk và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.