Các doanh nghiệp toàn cầu đang chứng kiến sự bùng nổ của hiện tượng AI “ngầm” (shadow AI), đặc biệt là trong ngành ngân hàng và viễn thông. Theo một khảo sát gần đây của BCG, hơn 10.600 nhân viên tại 11 quốc gia đã tham gia và cho thấy rằng hơn một nửa (54%) trong số họ thừa nhận sẽ sử dụng các công cụ AI ngay cả khi không được phép hoặc không có hỗ trợ chính thức từ công ty.

Nhóm tuổi trẻ, đặc biệt là Gen Z và Millennials, có tỷ lệ “vượt rào” cao nhất, với 62% chấp nhận sử dụng AI bên ngoài hệ sinh thái doanh nghiệp. Tỷ lệ này cao hơn 19 điểm phần trăm so với các nhóm tuổi khác. Thực trạng này đang đặt ra những thách thức lớn cho các tổ chức, đặc biệt là về quản lý rủi ro và tuân thủ quy định.

Các ngành như ngân hàng và viễn thông đặc biệt dễ bị tổn thương do quản lý dữ liệu nhạy cảm kép, hạ tầng on-premise lạc hậu và chính sách siết chặt quá mức. Theo số liệu, việc sử dụng AI không được phê duyệt đã tăng trưởng 250% chỉ trong năm qua tại các ngành này.

Về rủi ro pháp lý và tuân thủ, Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam đã tạo ra khung pháp lý chặt chẽ. Đặc biệt, việc chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài thông qua các công cụ AI không được kiểm soát có thể kích hoạt các điều khoản xử phạt nghiêm khắc nhất của nghị định này.

Để giải quyết vấn đề này, các tổ chức cần chuyển từ tư duy “cấm đoán” sang “quản lý thông minh” để kiểm soát rủi ro mà vẫn tận dụng được tiềm năng công nghệ. Điều này đòi hỏi sự kết hợp khéo léo giữa chính sách thông minh, công nghệ phù hợp và văn hóa tổ chức mở.

Một số giải pháp toàn diện có thể được áp dụng để giải quyết vấn đề này. Trước hết, các tổ chức cần xây dựng chính sách sử dụng AI chấp nhận được với các nguyên tắc cụ thể, hay còn gọi là “khung chính sách mở nhưng có lan can”. Tiếp theo, triển khai giải pháp Azure OpenAI với private endpoint hoặc self-hosted solution để tạo ra hạ tầng AI nội bộ tiện lợi.

Ngoài ra, việc xây dựng văn hóa minh bạch và đào tạo liên tục cũng rất quan trọng. Các tổ chức nên xây dựng mạng lưới AI Champions nội bộ và tổ chức chương trình đào tạo để nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng AI một cách có trách nhiệm.

Bên cạnh đó, công nghệ hỗ trợ như Data Loss Prevention (DLP) cho AI và SIEM tích hợp AI cũng cần được nâng cấp để phát hiện và ngăn chặn việc sử dụng AI không được phê duyệt.

Chiến lược triển khai cần được thực hiện theo các giai đoạn, bao gồm đánh giá và lập kế hoạch, triển khai hạ tầng, đào tạo và triển khai. Tóm lại, việc quản lý shadow AI đòi hỏi sự kết hợp giữa chính sách thông minh, công nghệ phù hợp và văn hóa tổ chức mở.

Doanh nghiệp nên bắt đầu từ việc xây dựng chính sách rõ ràng, đầu tư vào hạ tầng AI an toàn, và quan trọng nhất là nuôi dưỡng văn hóa minh bạch – nơi nhân viên cảm thấy được hỗ trợ thay vì bị trừng phạt khi sử dụng AI một cách có trách nhiệm.

Quản trị rủi ro là một yếu tố thiết yếu trong hoạt động của các công ty chứng khoán, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển lành mạnh và bền vững của thị trường chứng khoán. Tại chương trình đào tạo ‘Quản trị rủi ro cho công ty chứng khoán’ diễn ra vào ngày 21/7, ông Hà Duy Tùng, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), đã nhấn mạnh tầm quan trọng của quản trị rủi ro. Quản trị rủi ro không chỉ giúp các công ty chứng khoán chủ động phòng ngừa và ứng phó với các rủi ro tiềm ẩn mà còn giúp họ tránh được những tổn thất nghiêm trọng khi thị trường có những biến động bất ngờ.

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam đang phát triển nhanh chóng và hội nhập sâu vào thị trường vốn quốc tế, công tác quản trị rủi ro ngày càng trở nên quan trọng. Quản trị rủi ro giúp đảm bảo thị trường phát triển lành mạnh, minh bạch và bền vững, đồng thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư. Ông Tùng đề nghị những người làm công tác quản trị rủi ro trong các công ty chứng khoán cần có kiến thức và kinh nghiệm về lĩnh vực tài chính, chứng khoán, cũng như kỹ năng và thông tin cần thiết để xây dựng chiến lược phòng vệ và quản trị rủi ro hiệu quả.

Liên quan đến vấn đề này, ông Tan Boon Gin, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Thị trường (SGX), đã nhấn mạnh rằng Việt Nam là đối tác quan trọng của Singapore và SGX sẵn sàng hỗ trợ các hoạt động quản lý rủi ro tại Việt Nam. Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực nâng hạng lên Thị trường Mới nổi, sự hỗ trợ từ SGX được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu này. Sự hợp tác quốc tế và việc áp dụng các kinh nghiệm quản lý rủi ro từ các thị trường chứng khoán tiên tiến sẽ giúp thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững và nâng cao uy tín trên thị trường tài chính quốc tế.

Để nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro, các công ty chứng khoán cần tích cực tham gia vào các chương trình đào tạo và hội thảo chuyên ngành, cập nhật kiến thức và kỹ năng quản lý rủi ro. Hơn nữa, việc xây dựng một hệ thống quản trị rủi ro toàn diện và hiệu quả cần được ưu tiên hàng đầu, bao gồm việc xác định, đánh giá và quản lý các rủi ro tiềm ẩn. Qua đó, các công ty chứng khoán có thể đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững trong môi trường thị trường chứng khoán đầy biến động.

Thế hệ trẻ Gen Z tại Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức lớn trong việc quản lý tài chính cá nhân. Theo khảo sát Chỉ số Khả năng Ổn định Tài chính 2025 của Sun Life Châu Á, Gen Z tại Việt Nam có mức độ tự tin và chuẩn bị tài chính thấp hơn so với các thế hệ khác. Chỉ có 52% Gen Z cảm thấy an toàn về mặt tài chính, thấp hơn so với 66% người thuộc nhóm Baby Boomer và 60% Millennials.

Một vấn đề đáng chú ý khác là Gen Z ít tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính nhất. Có tới 28% Gen Z không hỏi ý kiến bất kỳ ai khi đưa ra quyết định tài chính, mặc dù họ đang rất cần sự hướng dẫn từ các nguồn đáng tin cậy. Điều này cho thấy sự thiếu thốn về hỗ trợ và tư vấn tài chính chuyên nghiệp cho thế hệ trẻ này.

Khảo sát cũng chỉ ra rằng người Việt có xu hướng tập trung vào nhu cầu ngắn hạn thay vì mục tiêu tài chính lâu dài. 93% người khảo sát cảm thấy chịu ảnh hưởng bởi lạm phát, trong đó 43% bị ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng chi trả hàng tháng. Việc chi tiêu hàng ngày trở thành ưu tiên hàng đầu với 58% người tham gia khảo sát, trong khi việc chuẩn bị cho nghỉ hưu chỉ xếp ở vị trí thứ 6 trong danh sách ưu tiên.

Tiết kiệm cho các khoản chi tiêu khẩn cấp đã vươn lên thành mục tiêu quan trọng thứ hai với 42% người lựa chọn. Tuy nhiên, thiếu kế hoạch dài hạn vẫn là một rào cản lớn cho sự ổn định tài chính. Hơn một nửa số người tham gia (52%) không có kế hoạch tài chính vượt quá 12 tháng, và chỉ 8% có tầm nhìn vượt mốc 10 năm.

Những con số này cho thấy một thách thức đáng lo ngại ở thế hệ trẻ Việt Nam, đặc biệt là Gen Z khi họ đơn độc trong các quyết định tài chính, thường không được tiếp cận các nguồn tư vấn chuyên nghiệp. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và hỗ trợ từ các tổ chức tài chính cũng như gia đình và bạn bè để giúp Gen Z xây dựng sự ổn định tài chính lâu dài.

Để cải thiện tình hình này, các tổ chức tài chính cần cung cấp nhiều chương trình hỗ trợ và tư vấn tài chính miễn phí hoặc với chi phí thấp cho Gen Z. Ngoài ra, gia đình và bạn bè cũng cần quan tâm và hỗ trợ thế hệ trẻ này trong việc xây dựng kế hoạch tài chính lâu dài.

Việc nâng cao nhận thức và giáo dục tài chính cũng là một yếu tố quan trọng. Cần có các chương trình giáo dục tài chính trong trường học và cộng đồng để giúp Gen Z hiểu rõ hơn về quản lý tài chính cá nhân và tầm quan trọng của việc lập kế hoạch tài chính lâu dài.

Cuối cùng, các tổ chức tài chính và doanh nghiệp cũng cần xem xét việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tài chính phù hợp với nhu cầu của Gen Z, giúp họ có thể quản lý tài chính hiệu quả hơn và đạt được mục tiêu tài chính lâu dài.