Nhật Bản đang trải qua một quá trình tái cấu trúc kiến trúc an ninh của mình thông qua các quan hệ đối tác về công nghệ quốc phòng và mức tăng chi tiêu quốc phòng chưa từng có tiền lệ. Điều này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Tokyo đang tận dụng hợp tác quốc tế để tăng cường năng lực răn đe và khẳng định vai trò trụ cột công nghệ cao trong việc duy trì ổn định khu vực.

Nhật Bản dự kiến sẽ dành khoảng 2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng vào năm 2025, tương đương khoảng 55 tỷ đô la Mỹ. Mức này tăng 9,4% so với năm trước và sẽ được dùng để mua sắm, bao gồm 400 tên lửa Tomahawk do Hoa Kỳ sản xuất và tên lửa đối hạm Lớp 12 được nâng cấp.

Quá trình hiện đại hóa quân đội Nhật Bản tập trung vào hai tàu ASEV đang được đóng bởi Mitsubishi Heavy Industries và Japan Marine United. Các ‘siêu tàu khu trục’ này được trang bị để phòng thủ tên lửa đạn đạo, với radar theo dõi tầm xa, tên lửa SM-6 và 128 ống phóng thẳng đứng. Hệ thống radar sẽ cho phép các tàu ASEV đánh chặn đồng thời nhiều tên lửa đạn đạo, bao gồm cả các mối đe dọa siêu thanh.

Chuyên gia chính sách Cyril Tregub của tổ chức nghiên cứu Friends of Europe có trụ sở tại Brussels (Bỉ) cho biết: ‘Nhật Bản hiểu rằng khả năng răn đe hiện đại đòi hỏi lợi thế về công nghệ.’ Chiến lược quốc gia của nước này kêu gọi tăng cường năng lực tấn công tầm xa và phòng không, nhiều hệ thống không người lái hơn, và tích hợp các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo.

Những năng lực này, bao gồm cả công nghệ lưỡng dụng, đã được nhấn mạnh tại Triển lãm Quốc phòng lớn nhất Nhật Bản — DSEI Japan 2025. Thủ tướng Nhật Bản ông Shigeru Ishiba nhấn mạnh sự cần thiết phải hợp tác sâu rộng hơn nhằm ‘giúp tăng cường khả năng răn đe không chỉ cho đất nước chúng tôi mà còn cho các Đồng minh và Đối tác’.

Nhật Bản và các đối tác quốc tế đang đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng. Ví dụ, vào tháng 12 năm 2023, Nhật Bản đã khởi động Chương trình Máy bay Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) cùng với Ý và Vương quốc Anh để phát triển máy bay chiến đấu thế hệ thứ sáu vào năm 2035. London và Tokyo cũng đang phối hợp tổ chức các cuộc tập trận hải quân chung trong chuyến thăm sắp tới của tàu sân bay HMS Prince of Wales thuộc Hải quân Hoàng gia Anh tới Nhật Bản.

Nhật Bản và Liên minh châu Âu cũng đã ký kết thỏa thuận hợp tác an ninh và quốc phòng vào tháng 11 năm 2024, tập trung vào các cuộc tập trận hải quân, khả năng phục hồi trên không gian mạng và tình báo dựa trên không gian. Những sáng kiến như vậy của Nhật Bản ‘không chỉ mang tính biểu tượng — mà còn làm sâu sắc thêm hợp tác trong các miền trọng yếu như an ninh hàng hải, không gian vũ trụ, an ninh mạng và chống lại các mối đe dọa hỗn hợp’, ông Tregub nhận định.

Vai trò ngày càng thay đổi của Nhật Bản diễn ra trong bối cảnh các mối đe dọa khu vực ngày càng phức tạp, bao gồm sự quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông, các chương trình tên lửa và hạt nhân bất hợp pháp của Bắc Triều Tiên, cũng như mối quan hệ quân sự ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Nga.

Ngày 24 tháng 7, Báo Tiền Phong đã tổ chức một buổi tọa đàm với chủ đề ‘Đưa công nghệ vũ trụ trở thành động lực phát triển mới’. Sự kiện này tập trung vào việc khẳng định vai trò quan trọng của ngành công nghệ vũ trụ và xác định những thách thức mà ngành đang phải đối mặt. Từ đó, các chuyên gia và khách mời đã thảo luận về những giải pháp cần thiết để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực quan trọng này.

Tại buổi tọa đàm, Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã có bài phát biểu mở đầu. Ông nhấn mạnh rằng trong thế kỷ XXI, công nghệ vũ trụ không chỉ còn là lĩnh vực giới hạn trong các chương trình khám phá không gian của một số ít quốc gia, mà đã trở thành một trong những trụ cột chiến lược của nhiều nền kinh tế hiện đại. Các ứng dụng của công nghệ vũ trụ hiện nay đã trở nên thiết thực và đa dạng, bao gồm dự báo thời tiết, phòng chống thiên tai, viễn thông, phát triển nông nghiệp thông minh, giám sát môi trường, quy hoạch đô thị, hỗ trợ logistics, cũng như trong lĩnh vực an ninh quốc phòng.

Ông Sưởng cũng dẫn chứng từ báo cáo mới nhất của Space Foundation, cho biết kinh tế vũ trụ toàn cầu năm 2024 đã đạt gần 613 tỷ USD và dự kiến sẽ vượt qua mốc 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Điều này thể hiện tốc độ tăng trưởng đáng kể và tiềm năng to lớn của ngành công nghệ vũ trụ trong thời gian tới.

Ông Sưởng đánh giá cao tiềm năng của công nghệ vũ trụ tại Việt Nam, mặc dù vẫn còn ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, cùng nỗ lực không ngừng của các cơ quan, doanh nghiệp và đội ngũ khoa học công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể từng bước làm chủ công nghệ vũ trụ. Việc này không chỉ giúp đất nước phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo quốc phòng – an ninh, mà còn nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Trong buổi tọa đàm, các chuyên gia và khách mời đã thảo luận về những cơ hội và thách thức mà Việt Nam đang đối mặt trong phát triển công nghệ vũ trụ. Họ cũng tập trung vào việc đề xuất các cơ chế chính sách và mô hình hợp tác hiệu quả. Mục tiêu là thúc đẩy hình thành một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, trong đó lĩnh vực công nghệ vũ trụ đóng vai trò quan trọng.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ cho sự phát triển của công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Điều này đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên, bao gồm cả khu vực tư nhân, để tạo ra các cơ hội phát triển bền vững cho ngành công nghệ vũ trụ.

Liên quan đến các giải pháp thúc đẩy, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, cũng như nâng cao năng lực của đội ngũ khoa học công nghệ trong lĩnh vực vũ trụ. Ngoài ra, việc hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò then chốt, giúp Việt Nam tiếp cận với các công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm quản lý từ các quốc gia khác.

Để hiện thực hóa các mục tiêu và giải pháp đã đề ra, vai trò của chính sách và quản lý nhà nước là rất quan trọng. Các cơ quan chức năng cần thiết phải tạo ra môi trường pháp lý và chính sách hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ vũ trụ.

Nhìn chung, buổi tọa đàm đã mang lại nhiều thông tin và góc nhìn mới về tiềm năng và tương lai của công nghệ vũ trụ tại Việt Nam. Với sự chung tay của các bên liên quan và sự hỗ trợ từ chính sách, hy vọng rằng ngành công nghệ vũ trụ sẽ sớm trở thành một động lực quan trọng cho sự phát triển của đất nước.

Trung Quốc đã chính thức giới thiệu một hệ thống vũ khí laser phòng không mới, OW5-A50, được thiết kế để tiêu diệt máy bay không người lái (UAV) với chi phí thấp và tính cơ động cao. Hệ thống này được phát triển bởi Tập đoàn quốc phòng quốc doanh NORINCO của Trung Quốc và hiện đang được quảng bá mạnh mẽ trên thị trường quốc tế, đặc biệt là tại các khu vực Trung Đông và châu Phi.

OW5-A50 được gắn trên khung xe tải hạng nặng 8×8, cho phép nó di chuyển linh hoạt và hoạt động trên nhiều địa hình khác nhau. Hệ thống này được trang bị nguồn phát riêng và hệ thống điều khiển tích hợp, cho phép nó triển khai nhanh chóng mà không cần phụ thuộc vào nguồn điện ngoài. Điều này giúp OW5-A50 có thể hoạt động độc lập trong nhiều tình huống chiến đấu.

Một trong những tính năng nổi bật của OW5-A50 là công suất laser lên tới 50kW, cho phép nó tiêu diệt UAV ở nhiều độ cao và khoảng cách khác nhau. Đây là một phần trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm đối phó với xu hướng tấn công bằng UAV ngày càng gia tăng. Các chuyên gia quốc phòng nhận định OW5-A50 là một giải pháp hiệu quả để chống lại các cuộc tấn công quy mô lớn từ đàn UAV và tên lửa hành trình.

So với các hệ thống tương tự như Iron Beam của Israel, OW5-A50 có ưu thế về chi phí vận hành. Trong khi mỗi phát bắn của Iron Beam tiêu tốn khoảng 2,5 USD, OW5-A50 được cho là còn tiết kiệm hơn nhờ khả năng hoạt động hoàn toàn độc lập và không cần tiếp năng lượng ngoài. Điều này giúp giảm đáng kể chi phí vận hành và bảo trì hệ thống.

Trung Quốc đã mang OW5-A50 tới các triển lãm quốc phòng lớn tại Ả rập Xê út, Qatar và Ai Cập trong năm 2024, trong nỗ lực mở rộng xuất khẩu vũ khí công nghệ cao. NORINCO kỳ vọng OW5-A50 sẽ là công nghệ chủ lực giúp củng cố vị thế của nước này trong lĩnh vực phòng không hiện đại.

Việc xuất khẩu OW5-A50 không chỉ giúp Trung Quốc mở rộng thị trường quốc phòng mà còn cho thấy sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp quốc phòng nước này. Với tính năng cơ động cao, chi phí thấp và hiệu quả chiến đấu cao, OW5-A50 có tiềm năng trở thành một trong những hệ thống vũ khí laser phòng không phổ biến trên thị trường quốc tế.

Nguồn: NORINCO Group