Công an tỉnh Hà Tĩnh vừa phát đi cảnh báo về một hình thức lừa đảo mới xuất hiện trên mạng xã hội Facebook. Theo đó, một nhóm đối tượng đã chiếm quyền kiểm soát tài khoản Facebook của một người dân địa phương, sau đó đăng tải thông tin sai sự thật về một vụ bắt cóc trẻ em tại Hà Tĩnh với mục đích kêu gọi hỗ trợ từ thiện.

Sự việc bắt đầu khi tài khoản Facebook ‘Tam Nguyen’ đăng tải thông tin về một vụ bắt cóc trẻ em xảy ra tại Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ, tỉnh Hà Tĩnh vào ngày 1/8. Bài đăng đã thu hút hơn 1.000 lượt chia sẻ trên mạng xã hội Facebook và nhanh chóng lan truyền trên nhiều hội nhóm và trang cá nhân.

Tuy nhiên, sau khi tiến hành xác minh, Công an Hà Tĩnh đã phát hiện ra rằng thông tin trên là hoàn toàn giả mạo. Không có vụ bắt cóc trẻ em nào xảy ra tại Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ, và cũng không có cháu bé nào tên N.B.T.N. như thông tin trong bài viết.

Được biết, các đối tượng đã sử dụng hình ảnh và video được cắt ghép từ một phóng sự đăng tải trên báo điện tử trước đó, sau đó chuyển sang màu đen trắng nhằm tạo cảm giác thương tâm, gây tác động mạnh về mặt tâm lý.

Công an Hà Tĩnh đã xác định rằng các đối tượng đã chiếm quyền quản trị tài khoản Facebook ‘Tam Nguyen’ của anh N.T.T. vào cuối tháng 5. Hiện, cơ quan công an đang kêu gọi người dân cảnh giác với các bài viết có hình ảnh thương tâm bất thường và không chia sẻ, bình luận khi chưa kiểm chứng sự thật của bài đăng.

Đây là thủ đoạn tinh vi của tội phạm sử dụng công nghệ cao, lợi dụng lòng tốt của cộng đồng mạng để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Công an Hà Tĩnh đang tiếp tục điều tra và làm rõ vụ việc để đưa ra những biện pháp phòng ngừa và xử lý triệt để.

Đồng thời, cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dân cần nâng cao cảnh giác khi sử dụng mạng xã hội, không chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng và thường xuyên cập nhật thông tin từ các nguồn tin cậy. Khi phát hiện những thông tin sai lệch, người dân cần báo ngay cho cơ quan chức năng để được xử lý.

Trong thời đại thông tin số, việc phân biệt giữa tin thật và tin giả đã trở thành một thách thức lớn đối với người dùng internet. Sự lan truyền nhanh chóng của tin giả trên không gian mạng không chỉ làm 혼 loạn thông tin mà còn đặt ra những thách thức về việc đánh giá độ tin cậy của thông tin. Các chuyên gia quốc tế đã đưa ra khuyến nghị rằng người dùng nên trang bị tư duy phản biện và đặt ra bốn câu hỏi cơ bản để có thể đánh giá độ tin cậy của thông tin một cách hiệu quả.

Internet hiện nay đóng vai trò là một kho kiến thức khổng lồ, nơi mà thông tin từ mọi lĩnh vực được chia sẻ rộng rãi. Tuy nhiên, đồng thời nó cũng là môi trường lý tưởng cho sự lan truyền của tin giả và thông tin sai lệch. Nhiều người, bao gồm cả sinh viên và giảng viên, vẫn thường bị đánh lừa bởi những thông tin sai sự thật. Theo giáo sư Sam Wineburg từ Đại học Stanford, Mỹ, giới học thuật cũng thường mắc bẫy khi tiếp cận thông tin trực tuyến. Điều này cho thấy rằng không ai là miễn nhiễm với tin giả và việc nâng cao khả năng nhận diện tin giả là điều cần thiết đối với mọi người.

Các chuyên gia cho rằng tin giả thường đánh vào cảm xúc mạnh như giận dữ, lo sợ, hoặc củng cố niềm tin sẵn có của người đọc. Khi nội dung được chia sẻ từ nguồn quen thuộc hoặc xuất hiện nhiều lần, người dùng càng dễ tin tưởng mà không kiểm chứng. Do đó, việc nhận diện những thủ đoạn này và áp dụng các biện pháp kiểm chứng thông tin là rất quan trọng. Để nâng cao khả năng nhận diện tin giả, các chuyên gia khuyến nghị người đọc tự đặt ra bốn câu hỏi cơ bản.

Thứ nhất, nguồn tin đến từ đâu? Việc truy ngược nguồn, đánh giá mức độ tin cậy của nơi phát tán thông tin là bước đầu tiên quan trọng. Người dùng cần xác định xem thông tin được chia sẻ từ một nguồn đáng tin cậy hay không, và liệu nguồn đó có uy tín hay không. Đại học Stanford đã thực hiện nhiều nghiên cứu về vấn đề này và đưa ra các khuyến nghị về cách đánh giá nguồn tin.

Thứ hai, các nguồn tin đáng tin cậy khác nói gì? Một cách hiệu quả là so sánh thông tin đang nghi vấn với các cơ quan báo chí lớn, hoặc phát ngôn chính thức từ cá nhân hay tổ chức liên quan. Điều này giúp người dùng có cái nhìn toàn diện hơn về thông tin và tránh bị thiên kiến. Các tổ chức kiểm chứng tin tức như Snopes và FactCheck.org cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xác minh thông tin.

Thứ ba, người đọc có đang bị thiên kiến chi phối? Nhận diện thiên kiến cá nhân là bước quan trọng để không mù quáng tin theo. Thiên kiến có thể đến từ nhiều nguồn, bao gồm cả môi trường xung quanh và thông tin mà người dùng thường xuyên tiếp cận. Việc nhận diện thiên kiến giúp người dùng đánh giá thông tin một cách khách quan hơn.

Cuối cùng, ngữ cảnh ra sao? Cần hiểu bối cảnh đầy đủ trước khi chia sẻ hay bình luận. Việc hiểu rõ ngữ cảnh giúp người dùng tránh chia sẻ thông tin sai lệch và giảm thiểu sự lan truyền của tin giả.

Chuyên gia Claire Wardle, đồng sáng lập tổ chức First Draft chuyên về kiểm chứng tin tức, cho rằng câu hỏi quan trọng nhất không phải là việc bản thân có tin vào thông tin đó hay không, mà là liệu việc chia sẻ nó có thể gây hại cho ai hay không. Hiện nhiều tổ chức quốc tế đã phát triển công cụ miễn phí giúp người dùng xác thực hình ảnh, video, giọng nói hoặc kiểm tra độ tin cậy của các tuyên bố.

Tóm lại, việc nâng cao khả năng nhận diện tin giả trong thời đại thông tin số là điều cần thiết đối với mọi người. Bằng cách trang bị tư duy phản biện và đặt ra bốn câu hỏi cơ bản, người dùng có thể đánh giá độ tin cậy của thông tin một cách hiệu quả. Đồng thời, việc giữ thói quen nghi ngờ tích cực và tư duy phản biện mỗi ngày cũng là chìa khóa để hạn chế sự lan truyền của tin giả.

Tin giả và thông tin sai sự thật đang lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội, gây ra sự hoang mang và lo lắng trong cộng đồng. Sự phát triển của mạng xã hội đã tạo ra một môi trường thông tin đa chiều, nhưng đồng thời cũng tạo ra kẽ hở cho tin giả phát tán rộng rãi. Đặc tính nhanh và sức lan tỏa rộng của thông tin trên mạng khiến việc quản lý và kiểm soát trở nên khó khăn. Nếu người sử dụng không có đủ năng lực nhận biết và kỹ năng xử lý thông tin, mạng xã hội có thể trở thành ‘con dao hai lưỡi’, gây ra những hậu quả khôn lường.

Gần đây, trên mạng xã hội đã xuất hiện nhiều tin giả liên quan đến các vụ việc thời sự như vụ lật tàu ở Quảng Ninh và tình hình mưa lũ ở Nghệ An. Thông tin sai lệch về việc ‘vỡ đập thủy điện Bản Vẽ’ đã lan truyền trên Facebook và TikTok, khiến nhiều người dân hoang mang và lo lắng. Người đăng tin sai sự thật đã bị xử lý theo quy định của pháp luật, nhưng những ảnh hưởng tiêu cực vẫn còn tồn tại.

Theo các chuyên gia, tin giả lan truyền nhanh hơn thông tin xác thực do đánh trúng tâm lý tò mò của người dùng. Một nghiên cứu của Viện Công nghệ Massachusetts cho thấy tin giả có tốc độ lan truyền gấp sáu lần sự thật. Tin giả không chỉ gây ảnh hưởng đến cá nhân và gia đình mà còn là nguy cơ gây xói mòn niềm tin và giá trị đạo đức truyền thống trong xã hội.

Tin giả đang bị các thế lực thù địch triệt để khai thác nhằm xuyên tạc và chống phá chế độ. Chúng thường xuyên đăng tải thông tin chống Đảng, Nhà nước, truyền bá những tư tưởng thù địch và kích động hận thù. Mục đích là khơi dậy sự phẫn nộ và làm lu mờ lý trí của người đọc, người xem, hướng sự chỉ trích vào Đảng và chính quyền.

Việt Nam đã thể hiện sự quyết tâm trong việc ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm. Luật An ninh mạng và Nghị định số 15/2020/NĐ-CP đã thiết lập khung pháp lý chặt chẽ để ngăn chặn các hành vi đưa tin giả. Lực lượng chức năng đã xử lý hàng nghìn vụ việc liên quan đến tin giả và thông tin sai sự thật.

Tuy nhiên, để ngăn chặn tin giả, cần huy động sức mạnh của toàn xã hội. Cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và triển khai rộng rãi các chương trình giáo dục kỹ năng số. Người dân cần luôn kiểm chứng nguồn gốc của thông tin trước khi chia sẻ và biết nói không với việc chia sẻ thông tin chưa được kiểm chứng.

Với sự quyết tâm của các cơ quan chức năng và sự tham gia của toàn xã hội, chúng ta có thể xây dựng một không gian mạng an toàn và lành mạnh.