Thủ đoạn ‘bắt cóc online’ ngày càng tinh vi và biến tướng với nhiều hình thức lừa đảo khác nhau, khiến cho nhiều nạn nhân, đặc biệt là các bạn trẻ, trở thành nạn nhân của những kẻ xấu. Mới đây, một cô gái trẻ 19 tuổi đã trải qua một tình huống éo le khi bị những kẻ mạo danh Công an lừa đảo, yêu cầu chuyển tiền và giữ bí mật. Những kẻ lừa đảo sử dụng kịch bản ‘bắt cóc online’ để điều khiển nạn nhân từ xa, biến họ thành người tự tống tiền gia đình.

Các đối tượng lừa đảo thường giả danh cơ quan pháp luật, đe dọa tinh thần, cô lập nạn nhân và chiếm đoạt tài sản hoặc đẩy họ vào tình huống mất tích bí ẩn. Tại Hà Nội, một học sinh lớp 10 đã bị lừa đảo với kịch bản tương tự, phải tắt điện thoại, thuê phòng trọ ẩn náu và quay clip ‘cầu cứu’ gửi về cho bố mẹ để đòi 200 triệu đồng chuộc thân. Trung tá Hà Huy Bình, Trưởng Công an xã Quảng Oai (TP. Hà Nội) cảnh báo rằng các đối tượng sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn, khiến người dân tin tưởng; hoặc đe dọa để họ giao nộp tài khoản, chuyển tiền cho các đối tượng.

Để phòng ngừa, mỗi gia đình cần chủ động cảnh báo, trang bị kiến thức và kỹ năng cho con em mình. Phụ huynh cần để ý đến con mình nhiều hơn, tạo sự kết nối và niềm tin giữa gia đình. Sự chủ động của phụ huynh là rất quan trọng trong việc giúp con em mình tránh xa những cạm bẫy trên mạng internet.

Theo khảo sát của Google, độ tuổi trung bình trẻ em Việt Nam sở hữu điện thoại di động là 9 tuổi, sớm hơn 4 năm so với trẻ em trên thế giới. Điều này là hồi chuông cảnh báo về mức độ tiếp xúc sớm và thường xuyên của trẻ với không gian mạng – nơi tiềm ẩn hàng loạt cạm bẫy nguy hiểm.

Ông Đỗ Dương Hiển, chuyên gia bảo vệ trẻ em, cho rằng bố mẹ cần làm gương cho con trong những hành vi ứng xử trên mạng. Bên cạnh đó là duy trì sự kết nối từ nhỏ, khi các con đã lớn yêu cầu con chia sẻ thì quá muộn. Để phòng ngừa, cần cho con biết, gia đình là nơi đầu tiên sẽ cho con sự giúp đỡ vô điều kiện.

Phụ huynh cần có những biện pháp cụ thể để giúp con em mình tránh xa những mối nguy hiểm trên mạng. Sự kết nối và niềm tin giữa gia đình và con em là rất quan trọng. Nếu có bất kỳ nghi vấn nào, phụ huynh có thể liên hệ với các cơ quan chức năng, như cơ quan công an, để được hỗ trợ và tư vấn.

Một vụ lừa đảo qua mạng xã hội đã được chị N., 38 tuổi, ở Hà Nội, trải qua vào chiều ngày 17/7. Chị nhận được điện thoại từ một người tự xưng là nhân viên giao hàng, thông báo về một đơn hàng và yêu cầu chuyển khoản 10.000 đồng. Tiếp theo, đối tượng hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh, hoạt động có tổ chức và len lỏi vào từng giao dịch thương mại điện tử. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy, từ giả danh nhân viên giao hàng đến giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Ngày 28/7, Bộ Công an đã đưa ra cảnh báo về một hình thức lừa đảo mới và tinh vi gọi là ‘bắt cóc online’. Hình thức này nhắm vào học sinh, sinh viên và những người trẻ nhẹ dạ, cả tin. Theo Bộ Công an, thủ đoạn này có thể khiến nạn nhân bị khống chế, điều khiển như trong một vụ bắt cóc thật sự mặc dù không có sự tiếp xúc trực tiếp.

Trước đó, vào ngày 26/7, Công an xã Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh, đã thành công ngăn chặn một vụ lừa đảo với thủ đoạn ‘bắt cóc, tống tiền online’. Một thiếu niên đã bị một nhóm người lạ gọi điện thông báo đang bị bắt cóc và yêu cầu gia đình chuyển khoản 250 triệu đồng để chuộc người. Nhờ sự vào cuộc nhanh chóng của Công an xã Thạch Hà, phối hợp với các đơn vị khác, cháu N., người bị lừa đảo đã được tìm thấy tại một khách sạn trên địa bàn.

Quá trình điều tra cho biết, cháu N. đã bị một nhóm đối tượng gọi điện, tự xưng là công an và cáo buộc cháu liên quan đến đường dây rửa tiền. Các đối tượng yêu cầu cháu giữ bí mật, không thông báo với ai và thuê phòng khách sạn để ‘hợp tác điều tra’.

Bộ Công an phân tích, thủ đoạn lừa đảo này được dàn dựng bài bản qua 3 giai đoạn: gọi điện cho nạn nhân, tự xưng là cán bộ công an và đưa ra cáo buộc bịa đặt; tạo tâm lý hoảng loạn và yêu cầu giữ bí mật; ép nạn nhân rời khỏi nơi ở và cắt đứt liên lạc. Sau đó, các đối tượng sẽ dựng kịch bản giả và yêu cầu chuyển tiền.

Trước những thủ đoạn lừa đảo tinh vi này, Bộ Công an khuyến cáo học sinh, sinh viên và phụ huynh cần nâng cao cảnh giác và tuyên truyền cho người thân và bạn bè về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này. Cơ quan công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi qua công an địa phương, không làm việc qua điện thoại và không yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng.

Khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an để được hỗ trợ và ngăn chặn kịp thời. Thông tin chi tiết về vụ việc có thể được tìm thấy trên trang thông tin của Bộ Công an. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng khuyến cáo người dân nên đề phòng và cảnh giác trước những hình thức lừa đảo mới và tinh vi trên không gian mạng.

Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An vừa mở phiên xét xử sơ thẩm đối với 5 bị cáo về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, theo quy định của Bộ luật Hình sự. Các bị cáo gồm Vi Văn Linh (sinh năm 2003), trú tại xã Con Cuông; Kha Văn Úc (sinh năm 2002), trú tại xã Mậu Thạch; Lộc Văn Tào (sinh năm 2001) và Lương Văn Hiền (sinh năm 2002) cùng trú tại xã Nga My; Vi Thị Lệ (sinh năm 2002), trú tại xã Bình Chuẩn, đều thuộc tỉnh Nghệ An.

Theo cáo trạng, từ tháng 9/2023 đến ngày 12/6/2024, các đối tượng đã sang đặc khu kinh tế ‘Tam giác vàng’, tham gia vào một nhóm tội phạm lừa đảo tại tỉnh Bokeo, nước CHDCND Lào, do các đối tượng người Trung Quốc chủ mưu và cầm đầu. Tại đây, các bị cáo được người Trung Quốc phân chia thành từng tổ để thực hiện nhiệm vụ của mình. Cụ thể, họ tạo ra các tài khoản mạng xã hội như Facebook, Zalo giả mạo của nhiều người, sau đó chia sẻ hình ảnh về cuộc sống giàu có, độc thân và sung túc, tất cả đều là những hình ảnh được cho là có được từ việc tham gia đầu tư qua ứng dụng ‘Biconomynft’ – một ứng dụng sàn giao dịch tiền điện tử ảo do người Trung Quốc tự lập ra và điều khiển.

Các đối tượng lựa chọn ‘con mồi’ phù hợp, sau đó gửi lời kết bạn và nhắn tin làm quen, tạo ra mối quan hệ yêu đương, hẹn hò qua mạng. Sau một thời gian trò chuyện, các đối tượng sẽ tìm cách kêu gọi và dụ dỗ nạn nhân đầu tư tiền ảo. Bằng thủ đoạn tinh vi này, các đối tượng đã cùng nhau thực hiện hành vi lừa đảo, chiếm đoạt của ông N.V.H. (68 tuổi, trú tại tỉnh Lâm Đồng) hơn 19,3 tỷ đồng. Trong đó, Vi Văn Linh là đối tượng trực tiếp lừa đảo bị hại. Linh đã lập một tài khoản Facebook có tên ‘Phạm Quỳnh Châu’, tải lên hình ảnh của một phụ nữ xinh đẹp và đăng các bài viết về cuộc sống giàu có. Khi tiếp cận nạn nhân, Linh đã nhắn tin tán tỉnh và yêu đương, khiến ông H. tin tưởng và nảy sinh tình cảm.

Linh sau đó dụ dỗ ông H. cài đặt và hướng dẫn đầu tư tiền trên ứng dụng BitcoinomyNFT với nhiều hứa hẹn về lợi nhuận. Tin tưởng vào lời khuyên của Linh và các đối tượng, ông H. đã làm theo các hướng dẫn và chuyển hơn 19 tỷ đồng vào ứng dụng. Ngày 12/6/2024, ông H. không thể rút tiền từ ứng dụng và đã trình báo cơ quan chức năng, dẫn đến việc các đối tượng bị bắt giữ.

Sau khi xem xét vai trò của từng bị cáo trong vụ án, Hội đồng xét xử (HĐXX) đã tuyên phạt Vi Văn Linh tù chung thân, Kha Văn Úc 19 năm tù, Lộc Văn Tào 12 năm tù. Riêng hai bị cáo Vi Thị Lệ và Lương Văn Hiền mỗi người lĩnh án 9 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Vụ án này một lần nữa cho thấy sự tinh vi và liều lĩnh của các đối tượng lừa đảo, cũng như sự cần thiết của việc nâng cao cảnh giác và kiến thức về các hình thức lừa đảo qua mạng. Đồng thời, nó cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc cơ quan chức năng tăng cường công tác phòng chống tội phạm, đảm bảo an toàn cho người dân trong thời đại công nghệ số.

Ngày 15-7, Hội nghị trí tuệ nhân tạo (AI) TP HCM đã được tổ chức bởi Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư TP HCM (ITPC), Công viên Phần mềm Quang Trung (QTSC) và nền tảng kết nối đổi mới sáng tạo BambuUP. Hội nghị này tập trung vào việc thảo luận về các vấn đề và ứng dụng của trí tuệ nhân tạo trong thời đại công nghệ số hiện nay.

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Trưởng Trung tâm An ninh mạng – QTSC, cho biết rằng AI đang phát triển nhanh chóng và trở nên thông minh, phổ biến hơn trong cuộc sống hàng ngày. Đa số người dùng internet hiện nay đều sử dụng ít nhất 2 công cụ AI trong số nhiều công cụ như ChatGPT, Gemini, Grok… Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ AI cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro khi tội phạm mạng lợi dụng AI để tạo video deepfake, gửi email lừa đảo tinh vi, khó phát hiện. Đặc biệt, gần đây Google đã giới thiệu Veo3 – mô hình AI có khả năng tạo video với độ chân thực cao, khó phân biệt bằng mắt thường.

Ông Lâm khuyến nghị rằng AI đang trở thành công cụ đắc lực cho hacker để tạo ra nhiều biến thể ransomware, tấn công diện rộng và không lĩnh vực nào có thể miễn nhiễm. Do đó, ngoài kiến thức và kỹ năng bảo mật, doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào giải pháp bảo vệ phù hợp để đối phó với những rủi ro này.

Bên cạnh đó, ông Phan Ngọc Ánh, Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ Năng lượng Alena, cho biết AI đang được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như nhận diện khuôn mặt, in báo cáo và gửi dữ liệu đến các bộ phận điều hành. Dự báo trong thời gian tới, AI sẽ tiếp tục được nâng cấp để cho phép xử lý và gửi báo cáo theo thời gian thực.

Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh rằng với sự phát triển nhanh chóng của AI, cần có hành lang pháp lý để kiểm soát việc sử dụng công nghệ này, ngăn chặn các nguy cơ bị theo dõi, rò rỉ dữ liệu hay bị khai thác vào mục đích xấu. Việc thiết lập một khuôn khổ pháp lý phù hợp sẽ giúp đảm bảo sự phát triển an toàn và có trách nhiệm của công nghệ AI.

Thông qua hội nghị, các chuyên gia và doanh nghiệp đã có cơ hội thảo luận và chia sẻ kinh nghiệm về ứng dụng và quản lý AI trong thời đại số. Sự kiện này cũng thể hiện nỗ lực của các tổ chức trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ AI tại Việt Nam, đồng thời nâng cao nhận thức về các vấn đề liên quan đến công nghệ này.

Hội nghị trí tuệ nhân tạo TP HCM là một trong những sự kiện quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ AI tại Việt Nam. Thông qua các hoạt động này, các chuyên gia và doanh nghiệp có thể cùng nhau xây dựng một tương lai mà công nghệ AI được phát triển và ứng dụng một cách an toàn và có trách nhiệm.

Với sự phát triển không ngừng của công nghệ AI, việc cập nhật kiến thức và kỹ năng về công nghệ này là điều cần thiết đối với các doanh nghiệp và cá nhân. Hội nghị trí tuệ nhân tạo TP HCM đã cung cấp một cơ hội tuyệt vời cho việc học hỏi và trao đổi kinh nghiệm về công nghệ AI.

Trong thời gian tới, các doanh nghiệp và tổ chức cần tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ AI, đồng thời chú trọng đến việc xây dựng hành lang pháp lý để kiểm soát việc sử dụng công nghệ này. Việc này sẽ giúp đảm bảo sự phát triển an toàn và có trách nhiệm của công nghệ AI, cũng như tận dụng được các cơ hội mà công nghệ này mang lại.

Ngày 8/5, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra (CQ CSĐT) và Phòng An ninh mạng, Công an TP Đà Nẵng đã phối hợp với công an thị trấn Mái Dầm, tỉnh Hậu Giang bắt giữ Huỳnh Trường Anh, 29 tuổi, quê xã Phú Thành, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long. Anh được bắt giữ vì hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Trước đó, các đơn vị nghiệp vụ của Công an TP Đà Nẵng đã phát hiện một đối tượng nghi vấn lừa đảo chiếm đoạt tài sản của nhiều người trên địa bàn thành phố Đà Nẵng và cả nước. Đối tượng này sử dụng hình thức mua bán thiết bị điện tử qua mạng xã hội Facebook để thực hiện hành vi lừa đảo.

Quá trình điều tra cho thấy, Huỳnh Trường Anh đã tạo ra các tài khoản trên mạng xã hội Facebook để quảng cáo và bán các thiết bị điện tử. Tuy nhiên, thay vì giao hàng cho khách hàng, Anh đã chiếm đoạt tài sản của họ. Cơ quan chức năng đang tiếp tục điều tra để làm rõ các chi tiết của vụ việc.

Công an TP Đà Nẵng khuyến cáo người dân cần cẩn thận khi mua sắm trên mạng xã hội và chỉ giao dịch với những người có uy tín. Nếu có nghi vấn về các hoạt động lừa đảo, người dân có thể liên hệ với cơ quan chức năng để được hỗ trợ.

Hiện tại, vụ việc đang được tiếp tục điều tra và xử lý theo quy định của pháp luật. Huỳnh Trường Anh sẽ phải đối mặt với các cáo buộc liên quan đến hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.