Hệ thống phòng không tầm ngắn Pantsir của Nga đã khẳng định vị thế trong lĩnh vực phòng thủ không gian với khả năng đối phó đa dạng các loại mục tiêu từ tên lửa, đạn pháo đến máy bay không người lái (UAV). Mới đây, Tập đoàn quốc phòng Rostec của Nga đã phát triển và bắt đầu cung cấp một loại tên lửa mini mới, mang tên mã TKB-1055, được thiết kế đặc biệt cho hệ thống Pantsir-SMD-E, nhằm nâng cao hiệu quả chống lại các mối đe dọa từ UAV.

Tên lửa TKB-1055 được giới thiệu lần đầu tại Triển lãm Quốc phòng Thế giới 2024 ở Riyadh, Ả Rập Xê Út, và sau đó xuất hiện tại triển lãm Fleet-2024 ở Kronstadt, Nga. Đây là một loại đạn dẫn đường phòng không tầm ngắn, được tối ưu hóa để tiêu diệt các mục tiêu nhỏ như UAV, với tầm bắn tối đa khoảng 7km, so với 20km của tên lửa 57E6-E tiêu chuẩn trên các biến thể Pantsir trước đây.

Điểm nổi bật của TKB-1055 là kích thước nhỏ gọn, cho phép hệ thống Pantsir-SMD-E mang theo số lượng đạn lớn hơn đáng kể, lên đến 48 tên lửa trong một module chiến đấu, so với 12 tên lửa 57E6-E trên các phiên bản cũ. Điều này mang lại lợi thế vượt trội về ‘sức chứa đạn’ (magazine depth), giúp hệ thống đối phó hiệu quả với các cuộc tấn công đồng loạt từ nhiều UAV, một kịch bản ngày càng phổ biến trong chiến tranh hiện đại.

Cùng với tên lửa TKB-1055, Rostec đã giới thiệu biến thể mới của hệ thống Pantsir, được gọi là Pantsir-SMD-E, tại diễn đàn quân sự Army-2024 ở Moscow. Biến thể này được thiết kế đặc biệt để bảo vệ các mục tiêu cố định trước các cuộc tấn công bằng UAV, bao gồm cả các đợt tấn công số lượng lớn.

Pantsir-SMD-E được thiết kế như một module chiến đấu độc lập, có thể tích hợp trên nhiều loại khung gầm hoặc lắp đặt cố định. Hệ thống vẫn giữ cấu trúc xoay với hai radar tích hợp: một để phát hiện và theo dõi mục tiêu, một để điều khiển hỏa lực cho các tên lửa dẫn đường bằng lệnh. Các radar mới được nâng cấp từ kinh nghiệm thực chiến tại Syria, giúp cải thiện khả năng theo dõi và tấn công đồng thời nhiều mục tiêu.

Hệ thống Pantsir đã chứng minh hiệu quả trong các cuộc xung đột thực tế, đặc biệt tại Trung Đông, nơi Nga, Syria và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất sử dụng nó để bắn hạ rocket, đạn pháo và UAV. Pantsir-SMD-E, với chữ E biểu thị phiên bản xuất khẩu, được Rostec và KBP nhắm đến cả quân đội Nga và thị trường quốc tế.

Sự phát triển của TKB-1055 và Pantsir-SMD-E phản ánh xu hướng hiện đại trong tác chiến phòng không: tập trung vào các giải pháp kinh tế và hiệu quả để đối phó với UAV giá rẻ, vốn có thể được triển khai số lượng lớn để áp đảo hệ thống phòng thủ.

Ukraine đặt mục tiêu sản xuất 1.000 UAV đánh chặn mỗi ngày để đối phó với các đợt tấn công trên không của Nga. Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết mục tiêu này là ưu tiên hàng đầu và các quan chức liên quan sẽ phải chịu trách nhiệm cá nhân nếu không đạt được mục tiêu.

Theo ông Zelensky, việc sản xuất UAV đánh chặn với số lượng lớn là giải pháp then chốt để bảo vệ các thành phố của Ukraine trước những đợt tấn công trên không của Nga. Đặc biệt, sau đêm 9/7, khi Nga triển khai 728 UAV và 13 tên lửa trong một đợt không kích quy mô lớn nhất từ trước tới nay, Ukraine nhận thấy nhu cầu cấp bách về UAV đánh chặn.

Ukraine dự kiến tập trung vào các UAV tầm ngắn, giá rẻ khoảng 3.000 USD/chiếc, có khả năng tiêu diệt UAV cảm tử Shahed, UAV mồi nhử và tên lửa hành trình giá trị thấp. Nếu thành công, kế hoạch này sẽ giúp Ukraine lần đầu tiên tạo ra một lớp phòng không chi phí thấp, phân tán, thay vì phụ thuộc quá nhiều vào các tên lửa Patriot hay NASAMS vốn khan hiếm và vô cùng đắt đỏ, có giá lên tới 4 triệu USD/quả.

Giới quan sát nhận định rằng kế hoạch này sẽ giúp Ukraine giảm áp lực từ các đợt tấn công dồn dập của Nga và tạo ra một “lưới cản giá rẻ” để bảo vệ cơ sở hạ tầng trọng yếu. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra rằng mục tiêu trên rất tham vọng và đòi hỏi chuỗi cung ứng linh kiện và động cơ UAV ổn định. Ukraine vẫn phụ thuộc nhiều vào linh kiện nhập khẩu từ Mỹ và châu Âu, yếu tố dễ bị gián đoạn nếu viện trợ chậm.

Nga đã bắt đầu thử nghiệm UAV tốc độ cao hơn, ít bị radar phát hiện và cải tiến mồi nhử điện tử để gây nhiễu hiệu quả hơn. Cuộc đua UAV giữa Nga và Ukraine đang mở ra mô hình “giao tranh bầy đàn” mới bằng các thiết bị giá rẻ và phân tán. NATO và phương Tây đang theo dõi sát vì nếu Ukraine thành công, đây sẽ là tiền lệ để các quốc gia quy mô nhỏ cân bằng ưu thế trên không với các cường quốc bằng công nghệ UAV giá rẻ.

Hiện tại, vẫn chưa rõ liệu Ukraine có đạt được mục tiêu sản xuất 1.000 UAV đánh chặn mỗi ngày hay không. Tuy nhiên, với quyết tâm và nỗ lực của chính phủ và quân đội Ukraine, hy vọng rằng mục tiêu này sẽ được thực hiện, giúp Ukraine tăng cường khả năng phòng thủ trước các đợt tấn công của Nga.

Ukraine và Mỹ hiện đang tham gia vào các cuộc thảo luận về một thỏa thuận tiềm năng, trong đó Washington sẽ mua máy bay không người lái (UAV) do Ukraine phát triển và đã được thử nghiệm trong chiến trường, để đổi lấy việc Kiev mua các loại vũ khí tiên tiến khác từ Mỹ. Thông tin này được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với tờ New York Post vào ngày 17 tháng 7.

Theo ông Zelensky, các cuộc thảo luận với Tổng thống Mỹ Joe Biden, không phải Donald Trump như một số thông tin đã đưa, tập trung vào việc tăng cường năng lực công nghệ không quân cho cả hai nước. Ông Zelensky cho biết UAV của Ukraine đã chứng minh khả năng tấn công mục tiêu cách xa tới 1.300km bên trong lãnh thổ Nga, và Kiev sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm này với Mỹ và các đối tác châu Âu khác. Ngoài Mỹ, Ukraine cũng đang đàm phán với Đan Mạch, Na Uy và Đức về các hình thức hợp tác tương tự.

Thỏa thuận tiềm năng này được xem là một bước đi mới trong mối quan hệ quốc phòng song phương, với lợi ích song hành: Ukraine thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng trong nước, còn Mỹ tiếp cận các công nghệ đã được ‘rèn giũa’ qua thực chiến. Ngân sách quốc phòng và an ninh quốc gia năm tới của Mỹ đã dành khoản tăng chi đáng kể cho UAV cỡ nhỏ, một phần do những bài học rút ra từ xung đột Ukraine.

Trong một diễn biến liên quan, Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ, ông Keith Kellogg, vừa có chuyến thăm các cơ sở công nghiệp quốc phòng tại Ukraine và nhấn mạnh rằng Mỹ nên chú ý đến những đổi mới công nghệ đang diễn ra tại đây, đặc biệt trong lĩnh vực UAV. Ông Kellogg mô tả Ukraine đang dẫn đầu trong một ‘kiểu tác chiến mới’, và ấn tượng với tốc độ đổi mới cũng như khả năng tái sử dụng của ngành quốc phòng nước này.

Thông tin về thỏa thuận tiềm năng giữa Ukraine và Mỹ được đưa ra trong bối cảnh nhiều nước đang tìm cách tăng cường năng lực quốc phòng của mình thông qua việc phát triển và mua sắm các công nghệ tiên tiến. Việc Ukraine và Mỹ có thể đạt được thỏa thuận về mua bán UAV và vũ khí tiên tiến có thể góp phần quan trọng vào việc củng cố mối quan hệ quốc phòng giữa hai nước.

Các chuyên gia nhận định rằng, nếu thỏa thuận được ký kết, nó không chỉ mang lại lợi ích cho Ukraine và Mỹ mà còn có thể tạo ra một tiền đề quan trọng cho sự hợp tác quốc phòng giữa các nước trong khu vực. Điều này có thể giúp tăng cường ổn định và an ninh trong khu vực, đồng thời mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển của ngành công nghiệp quốc phòng tại Ukraine.

Hiện tại, các bên liên quan vẫn chưa công bố thông tin chi tiết về thỏa thuận tiềm năng này. Tuy nhiên, việc Ukraine và Mỹ đang tích cực thảo luận về vấn đề này cho thấy rằng, mối quan hệ quốc phòng giữa hai nước đang ngày càng trở nên chặt chẽ và có tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

Chiến lược sử dụng máy bay không người lái (UAV) của Nga trong cuộc xung đột với Ukraine đã trải qua một sự chuyển biến đáng kể. Từ việc ban đầu phụ thuộc vào UAV Shahed do Iran sản xuất, Nga đã tiến hành cải tiến và phát triển các phiên bản UAV của riêng mình, nổi bật là Geran, với những tính năng nguy hiểm hơn.

Quá trình cải tiến UAV của Nga bắt đầu từ năm 2022, khi Moscow triển khai UAV Shahed-131 và Shahed-136 do Iran sản xuất để tấn công các mục tiêu ở Ukraine. Tuy nhiên, đến năm 2023, Nga đã chuyển sang sản xuất các phiên bản UAV cải tiến của mình là Geran-1 và Geran-2, với hình dáng tương tự như UAV của Iran. UAV Geran có khả năng bay xa khoảng 2.500km và đạt tốc độ 180 km/h.

Các chuyên gia cho rằng, Nga đã thực hiện nhiều cải tiến để tăng cường sức hủy diệt của các UAV, bao gồm nâng cấp hệ thống dẫn đường và tăng sức công phá của đầu đạn. Một trong những nâng cấp quan trọng của UAV Geran là hệ thống dẫn đường. Các phiên bản UAV đầu tiên sử dụng ăng-ten mẫu thu có kiểm soát (CRPA) 4 phần tử kết hợp với hệ thống định vị toàn cầu bằng vệ tinh (GNSS). Tuy nhiên, khi năng lực tác chiến điện tử của Ukraine trở nên hiệu quả hơn, Nga đã trang bị cho các mẫu UAV mới ăng-ten CRPA 8 hoặc 16 phần tử kết hợp hệ thống Kometa.

Nga cũng đã trang bị cho các phiên bản mới hơn của UAV Geran bộ phát vô tuyến để điều khiển từ xa hoặc các modem 3G/LTE kết nối với mạng di động địa phương, tăng khả năng dự phòng dẫn đường và cho phép truyền dữ liệu đo từ xa và qua video. Bên cạnh những cải tiến về UAV tấn công, Nga còn đẩy mạnh việc sử dụng UAV mồi nhử.

Vào năm 2024, Moscow bắt đầu áp dụng rộng rãi chiến thuật mới nhằm áp đảo hệ thống phòng không Ukraine bằng cách phóng các UAV mồi nhử tầm xa như Parodya và Gerbera. Các UAV mồi nhử có giá khoảng 10.000 USD/chiếc, rẻ hơn UAV Geran tới 10 lần. Chúng thường được chế tạo từ nhựa và gỗ dán giá rẻ cũng như nặng chưa đến 20kg. Tầm hoạt động của UAV mồi nhử cũng ngắn hơn, vào khoảng 600km.

Chuyên gia Jacob Parakilas tại tổ chức RAND châu Âu ở Cambridge nhận định, Gerbera là UAV mồi nhử hiệu quả nhờ chi phí rẻ, thiết kế đơn giản, nhưng lại bay theo các tuyến đường tương tự cũng như tạo ra những tín hiệu điện tử và radar tương tự như một UAV tấn công.

Tuy nhiên, mối đe dọa từ UAV Nga đối với Ukraine có thể sớm gia tăng, khi Moscow tăng cường sản xuất tại các trung tâm chính ở Yelabuga và Izhevsk. Nga đang cho xuất xưởng hơn 5.000 UAV tầm xa mỗi tháng, bao gồm UAV tấn công kiểu Shahed và UAV mồi nhử. Tờ Forbes trích dẫn thông tin tình báo quân sự của Ukraine cho hay, tính đến tháng 5, sản lượng của Nga vào khoảng 2.700 UAV tấn công Geran và 2.500 UAV mồi nhử Gerbera mỗi tháng.

Các con số này đánh dấu mức tăng gần gấp 5 lần kể từ mùa hè năm 2024. Theo báo cáo hồi tháng 2 của Cơ quan tình báo quân sự Ukraine, Nga đã và đang phát triển mẫu UAV Geran3 có tốc độ bay nhanh hơn nhờ thay thế động cơ piston bằng động cơ phản lực.

Chuyên gia quân sự Parakilas cho rằng, UAV Geran3 cũng có thể được nâng cấp hệ thống điện tử bền bỉ hơn và liên kết dữ liệu hai chiều, từ đó cho phép người vận hành phản ứng theo thời gian thực và tấn công các mục tiêu di động. Tuy nhiên, ông Parakilas nhấn mạnh, những bước nâng cấp như trên sẽ gây tốn kém.

Đồng quan điểm, nhà phân tích quốc phòng David Sharp tại Israel cho hay, ứng dụng nhiều cải tiến sẽ khiến chi phí sản xuất UAV trở nên đắt đỏ hơn và từ đó ảnh hưởng đến việc sản xuất hàng loạt.

Quân đội Ukraine đã tuyên bố phá hủy thành công một tổ hợp tác chiến điện tử thử nghiệm của Nga, chuyên sử dụng để chế áp máy bay không người lái (UAV). Thông tin này được công bố bởi báo cáo của Kyiv Independent vào ngày 20/7.

Các binh sĩ thuộc Tiểu đoàn Svarog 424 của Lực lượng Hệ thống Không người lái Ukraine đã phát hiện và phá hủy một hệ thống tác chiến điện tử (EW) hiếm và đắt đỏ của Nga, có tên gọi tổ hợp thử nghiệm KOP-2. Tổ hợp này được thiết kế để phát hiện và gây nhiễu các UAV đối phương, với khả năng quét dải tần số vô tuyến rộng, xác định tần số điều khiển của UAV và phát tín hiệu nhiễu công suất lớn nhằm vô hiệu hóa mục tiêu.

Hệ thống KOP-2 thường được triển khai để bảo vệ các mục tiêu chiến lược như hệ thống phòng không và cơ sở hạ tầng quan trọng. Tuy nhiên, trong thực chiến, hệ thống này đã không phát huy hiệu quả. Theo Tiểu đoàn Svarog, đòn đánh đầu tiên đã làm tê liệt thiết bị, trước khi một đợt tấn công tiếp theo phá hủy hoàn toàn tổ hợp KOP-2.

Chiến dịch thành công này cho thấy năng lực ngày càng tinh vi của các đơn vị UAV Ukraine trong việc phát hiện và loại bỏ các mối đe dọa tác chiến điện tử. Những hoạt động như vậy có ý nghĩa quan trọng khi Nga ngày càng phụ thuộc vào các hệ thống EW để gây gián đoạn hoạt động của UAV Ukraine ở cấp độ chiến thuật.

Việc phá hủy tổ hợp KOP-2 cũng cho thấy Ukraine đang tăng cường sử dụng công nghệ UAV và robot trên chiến trường như một phần trong chiến lược tổng thể nhằm giảm tổn thất nhân lực và thích ứng với các mối đe dọa ngày càng thay đổi dọc tuyến mặt trận.

Trong bối cảnh các cuộc tập kích bằng UAV quy mô lớn nhằm vào các thành phố của Ukraine trong những tuần gần đây, Kiev cũng đã gia tăng các đòn tấn công bằng UAV vào Moscow, với hàng chục chiếc bị phóng về phía thủ đô của Nga chỉ riêng trong tuần qua.

Văn phòng công tố viên đặc biệt Hàn Quốc đã chính thức yêu cầu tòa án phê chuẩn việc bắt giữ Thiếu tướng Kim Jong Dae, người đang giữ vị trí lãnh đạo đơn vị tác chiến bằng máy bay không người lái (UAV) của quân đội Hàn Quốc. Thông tin này được đưa ra sau khi có xác nhận về việc ông bị bắt giữ từ ngày 18 tháng 7.

Việc bắt giữ tướng Kim là một phần của cuộc điều tra đang diễn ra liên quan đến cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol và các hoạt động liên quan đến máy bay không người lái (UAV) của Hàn Quốc tại Triều Tiên. Tuần trước, nhóm công tố viên đặc biệt đã triệu tập tướng Kim để làm sáng tỏ nghi vấn liệu ông Yoon có từng ra lệnh bí mật điều UAV xâm nhập lãnh thổ Triều Tiên vào năm ngoái hay không.

Có nhiều nghi ngờ rằng động cơ của hành động này có thể là nhằm kích động căng thẳng giữa hai miền, từ đó tạo cớ để ông Yoon ban bố thiết quân luật vào tháng 12 cùng năm. Tuy nhiên, cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol đã bác bỏ tất cả các cáo buộc liên quan. Đến nay, tướng Kim và đội ngũ pháp lý của ông vẫn chưa đưa ra bất kỳ tuyên bố nào về vấn đề này.

Trước đó, vào ngày 18 tháng 7, tướng Kim đã bị bắt giữ mà không cần có lệnh của tòa án. Theo quy định hiện hành, các công tố viên và cảnh sát có thẩm quyền tiến hành ‘bắt giữ khẩn cấp’ nếu họ tin rằng ai đó đã phạm một tội nghiêm trọng và có nguy cơ bỏ trốn hoặc tiêu hủy bằng chứng.

Nhớ lại vào tháng 10 năm 2022, Triều Tiên đã tuyên bố rằng Hàn Quốc đã điều động UAV để rải truyền đơn chống lại nước này tại thủ đô Bình Nhưỡng. Phía Triều Tiên cũng công bố ảnh chụp xác của một UAV quân sự của Hàn Quốc bị rơi. Đáp lại, chính quyền Seoul đã từ chối tiết lộ liệu họ có điều động UAV xâm nhập lãnh thổ Triều Tiên hay không.

Các công tố viên đã tăng cường điều tra hoạt động của lực lượng UAV sau khi truy tố cựu Tổng thống Yoon, người hiện đang bị giam giữ vì các cáo buộc bổ sung liên quan đến lệnh thiết quân luật ‘chết yểu’ do ông ban ra.