Công ty Cổ phần Điện Trường Giang đã đạt được một thành công đáng kể khi sản xuất thành công máy cắt chân không VCB TV1 (24-40.5kV) đạt tiêu chuẩn IEC và chứng nhận quốc tế KEMA, ASTA. Tuy nhiên, cùng với nhiều doanh nghiệp khác, họ đang phải đối mặt với một nghịch cảnh đáng tiếc: Sản phẩm đạt chuẩn quốc tế nhưng lại không được sử dụng tại Việt Nam. Vấn đề không nằm ở năng lực sản xuất mà nằm ở rào cản chính sách và thiếu cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp nội địa.
Lấy ví dụ như Luật Đấu thầu năm 2023 đã đưa ra quy định ưu tiên cho sản phẩm sản xuất trong nước. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều hồ sơ mời thầu của các đơn vị chủ đầu tư vẫn chưa có các tiêu chí cụ thể để đánh giá và ưu tiên sản phẩm trong nước. Điều này đã gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận và cạnh tranh trên thị trường.
Không chỉ vậy, doanh nghiệp còn phải đối mặt với khó khăn về chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) cao, trong khi không nhận được hỗ trợ từ chính sách. Cụ thể, chi phí thử nghiệm sản phẩm cao và kết quả thử nghiệm tại các phòng thí nghiệm trong nước như Quatest không được công nhận, khiến doanh nghiệp buộc phải thực hiện kiểm định quốc tế tại các tổ chức như KEMA, ASTA, CE, UL với chi phí cao.
Thực trạng thiếu phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam cũng là một rào cản lớn. Các doanh nghiệp thường phải thực hiện thử nghiệm tại châu Âu với thời gian và chi phí lớn. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam vẫn còn hạn chế, khiến doanh nghiệp phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu.
Ngoài ra, việc thương mại hóa và xuất khẩu sản phẩm cũng gặp khó khăn do chi phí cao cho chứng nhận quốc tế như CE, UL, và thiếu hỗ trợ tiếp thị cũng như chuyển giao công nghệ từ các dự án FDI. Điều này khiến doanh nghiệp Việt Nam gặp khó khăn trong việc phát triển và cạnh tranh với các công ty nước ngoài.
Để khắc phục tình trạng này, các doanh nghiệp đang rất cần cơ chế hỗ trợ đúng và trúng để tạo điều kiện thuận lợi cho sản phẩm trong nước, giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển và bứt phá, từ đó khơi thông tiềm lực quốc gia. Sự hỗ trợ từ chính sách và cơ chế sẽ giúp doanh nghiệp vượt qua các rào cản và thách thức, góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế trong nước.
Một yếu tố quan trọng khác là sự cần thiết phải nâng cao năng lực và phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam. Điều này sẽ giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu và tăng cường khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Đồng thời, việc hoàn thiện và nâng cao hiệu quả của hệ thống tiêu chuẩn và chứng nhận cũng là yếu tố then chốt. Điều này sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc đánh giá và công nhận sản phẩm trong nước, giảm thiểu chi phí và thời gian cho doanh nghiệp.
Tóm lại, để giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển và tăng cường khả năng cạnh tranh, cần có sự phối hợp và hỗ trợ từ nhiều phía, bao gồm cả chính sách và cơ chế hỗ trợ từ Nhà nước, sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ, và sự nỗ lực từ chính các doanh nghiệp.
