Trong thời gian gần đây, thị trường nghệ thuật đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong cách nhìn nhận về các hình thức nghệ thuật kỹ thuật số và nghệ thuật sắp đặt. Những loại hình nghệ thuật này từng bị xem nhẹ so với hội họa hay điêu khắc truyền thống do tính khó bảo quản và giá trị sưu tầm không cao. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI) như một công cụ sáng tạo, thị trường đã bắt đầu mở rộng biên giới của nghệ thuật.
Vào tháng 3/2025, nhà đấu giá danh tiếng Christie’s tại New York đã tổ chức một phiên đấu giá nghệ thuật với sự tham gia của trí tuệ nhân tạo. Lần đầu tiên, toàn bộ các tác phẩm trưng bày đều do trí tuệ nhân tạo tạo ra, bao gồm 34 tác phẩm tranh, sắp đặt và nghệ thuật kỹ thuật số. Một trong những tác phẩm nổi bật là ‘Untied Robot Painting’ (2025), một bức tranh do robot vẽ, được hoàn thiện ngay tại hiện trường trong suốt 2 tuần diễn ra phiên đấu giá trực tuyến. Tác phẩm này được tạo ra bởi nhà văn Mỹ Alexander Leven, người đã sử dụng một cánh tay robot gắn lên tường, được trang bị cọ AI để vẽ tranh. Bức tranh có kích thước tối đa 305 x 366 cm, được bán với giá 8.190 USD. Tên gọi của tác phẩm cũng do AI đặt.
Ngoài ‘Untied Robot Painting’, còn có 28 tác phẩm khác đã được bán thành công tại phiên đấu giá này, đạt tỉ lệ chốt đơn lên tới 82% và thu về tổng cộng 728.784 USD. Đặc biệt, tác phẩm video hội họa ‘Machine Hallucinations – ISS Dreams – A’ (2021) của nghệ sĩ Refik Anadol từ Thổ Nhĩ Kỳ, đã thu hút sự chú ý khi đạt mức giá cao nhất, được bán cho chủ sở hữu mới với giá 277.200 USD, vượt xa mức ước tính ban đầu từ 150.000-200.000 USD.
Giới chuyên môn cho rằng làn sóng sưu tầm nghệ thuật mới đang được dẫn dắt bởi thế hệ MZ (Millennials và Gen Z), những người trẻ tuổi cởi mở hơn với các hình thức nghệ thuật phi truyền thống. Ada Chew, Giám đốc bộ phận đấu giá nghệ thuật thế kỷ 20 và 21 khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Christie’s nhận định: ‘Phương tiện nghệ thuật đang trở nên đa dạng hơn bao giờ hết. Với các nhà sưu tầm trẻ, ranh giới giữa chất liệu truyền thống và hiện đại không còn quá quan trọng. AI đang mở ra một lãnh địa mới cần được chú ý’.
Không chỉ tại Christie’s, nhiều phòng trưng bày thương mại tại Hàn Quốc cũng tích cực giới thiệu các tác phẩm vượt ra ngoài phạm vi hội họa truyền thống. Tháng 6/2025, Face Gallery Seoul đã giới thiệu các tác phẩm kích cỡ vừa phải thuộc loạt Wedge Walk và Glass Walk của bậc thầy nghệ thuật sắp đặt Mỹ James Turrell. Tại Art O&O – hội chợ nghệ thuật toàn cầu tổ chức tại quận Gangnam (Seoul) tháng 4/2025, phòng tranh Arario đã trưng bày các tác phẩm thu nhỏ từ loạt sắp đặt của nghệ sĩ Baeck Jung-ki.
Trước đó, vào tháng 3/2025, phòng tranh Sun Hwa-rang (Seoul) đã tổ chức triển lãm cá nhân đầu tiên tại châu Á cho nhóm nghệ thuật AI gồm 3 thành viên đến từ Pháp mang tên ‘Obius’. Obius chính là tác giả của bức chân dung AI nổi tiếng Edmond de Bellamy, từng được bán với giá 432.500 USD tại buổi đấu giá của Christie’s ở New York năm 2018. Mức giá này cao hơn 40 lần so với mức giá ước tính ban đầu. Triển lãm tại Seoul lần này giới thiệu 19 tác phẩm bao gồm tranh, video và sắp đặt nghệ thuật mang phong cách siêu thực.
Có thể thấy, sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo trong thế giới nghệ thuật đã mở ra những cơ hội mới cho các nghệ sĩ và nhà sưu tầm. Với sự đa dạng hóa của phương tiện nghệ thuật, thị trường đang trở nên sôi động hơn bao giờ hết.
